Zasada 1: Zadbaj o bezpieczeństwo własne

Niezależnie od tego, czy pomoc osobie poszkodowanej udzielana jest przez świadka zdarzenia, czy przez osobę będącą w systemie PRM i kierującą się zasadami kwalifikowanej pierwszej pomocy, czy też przez ratowników medycznych, zawsze na pierwszym miejscu stoi nadrzędna zasada: bezpieczeństwo. Pisaliśmy o tym również w artykule dotyczącym czynności, o których nie wolno zapominać podczas udzielania pierwszej pomocy.

W jaki sposób ratownik powinien zadbać o własne bezpieczeństwo? Przede wszystkim zawsze powinien być przygotowany na akcję. Jeżeli działa w ramach struktur PRM, musi mieć dostęp do środków ochrony indywidualnej, a jeżeli jest świadkiem zdarzenia, powinien mieć co najmniej rękawiczki jednorazowe do ochrony własnej.

KPP – zasady bezpieczeństwa:

• Przed rozpoczęciem udzielania pomocy sprawdź, czy miejsce zdarzenia jest bezpieczne, czy Tobie, innym ratownikom oraz poszkodowanej osobie nie zagraża jakieś niebezpieczeństwo np. pożar, porażenie prądem, potrącenie przez samochód.
• W przypadku zdarzenia mającego miejsce na drodze załóż kamizelkę odblaskową i rozstaw trójkąt ostrzegawczy.
• Jeżeli istnieje ryzyko pożaru, skażenia, porażenia prądem, zawalenia – nie wchodź tam, poczekaj aż straż pożarna lub inne służby zabezpieczą teren.
• Przed kontaktem z poszkodowanym załóż rękawiczki jednorazowe.
• Pamiętaj o tym, aby nosić maseczkę ochronną na twarz, najlepiej taką z filtrem FFP2. W warunkach pierwszej pomocy nie ma obowiązku prowadzenia oddechów ratunkowych. Natomiast zasady udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy przewidują użycie worka samorozpreżalnego (ambu).

Bezpieczeństwo ratownika na miejscu zdarzenia obejmuje również niewidoczne zagrożenia mikrobiologiczne. Dlatego tak ważne jest, aby ratownik miał pod ręką co najmniej jedną parę rękawiczek, chroniących przed kontaktem z krwią i innym materiałem potencjalnie zakaźnym. Zarówno skórę człowieka, jak i krew oraz płyny fizjologiczne zasiedlają niebezpieczne bakterie i wirusy. Pamiętając o bezpieczeństwie ratownika i zasadach kwalifikowanej pierwszej pomocy, zawsze noś rękawiczki przy sobie.

Zasada 2: Dokładnie sprawdź stan poszkodowanego

Kolejna zasada udzielania pomocy w KPP to dokładna ocena stanu poszkodowanego, która powinna obejmować ocenę świadomości i przytomności, ocenę urazów oraz czynności życiowych, a także zebranie wywiadu ratowniczego.

Ocena stanu przytomności przez ratownika KPP oceniana jest według skali AVPU:

• A (Alert) – przytomny.
• V (Verbal) – reaguje na głos.
• P (Pain) – reaguje na ból.
• U (Unresponsive) – nieprzytomny (brak reakcji na głos oraz ból).

Ocena czynności życiowych odbywa się zgodnie z algorytmem ABC

• Udrożnienie dróg oddechowych (A – Airway) – należy sprawdzić, czy drogi oddechowe poszkodowanej osoby nie są blokowane przez ciało obce. Następnie trzeba zapewnić drożność dróg oddechowych poprzez odgięcie głowy lekko do tyłu albo wysunięcie żuchwy do przodu. W celu utrzymania drożności dróg oddechowych ratownik może zastosować rurkę ustno-gardłową, rurkę nosowo-gardłową, rurkę krtaniową lub maskę krtaniową. Czynności te ćwiczone są podczas kursów KPP.
• Ocena oddechu (B – Breathing) – drugim etapem jest ocena prawidłowego oddechu. Przez 10 sekund nachylając się nad poszkodowanym, należy spróbować wyczuć, usłyszeć i zobaczyć oznaki oddychania.
• Ocena krążenia (C – Circulation) – kolejne 10 sekund ratownik powinien poświęcić na zbadanie oznak obecności tętna. W przypadku braku oddechu i tętna lub trudności w ich rozpoznaniu należy podjąć resuscytację krążeniowo oddechową.

Ogólne zasady udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy, nakładają na ratownika konieczność zebrania wywiadu, który należy uzyskać od poszkodowanego lub świadków zdarzenia. Wywiad ratowniczy KPP zbiera się za pomocą algorytmu SAMPLE:

• S – symptomy – ratownik powinien zwrócić uwagę na to, co widzi i jakie występują objawy.
• A – alergie – jakie uczulenia ma poszkodowana osoba.
• M – medykamenty – jakie leki stosuje poszkodowana osoba.
• P – przebyte choroby – na co poszkodowany choruje.
• L – lunch – kiedy poszkodowany zjadł ostatni posiłek.
• E – ewentualnie co się stało – czyli przydatne informacje związane ze zdarzeniem.

Stosując powyższe 3 skale ocen, ratownik KPP jest w stanie szybko i w miarę precyzyjnie określić stan poszkodowanego oraz podjąć odpowiednie działania, a po przyjeździe zespołu ratownictwa przekazać dokładne informacje.

Zasada 3: Nigdy nie trać głowy

Wszystkie zasady udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy zostały tak opracowane, by ratownik nie musiał zastanawiać się, co i w jakiej kolejności robić, lecz by postępując zgodnie z algorytmami, wykonał wszystkie czynności, jakich nauczył się na kursie KPP. Najważniejsze to nie tracić głowy i pamiętać o zasadach postępowania, a do tego konieczne są regularne ćwiczenia i kursy, na które serdecznie zapraszamy obecnych i przyszłych ratowników KPP.

Bibliografia:

• Bezpieczeństwo ratownika w miejscu zdarzenia, mp.pl
• Juliusz Jakubaszko, Ratownik Medyczny, Wydawnictwo Medyczne Górnicki, Wrocław 2003,
• Wytyczne resuscytacji 2015, Pierwsza pomoc, prc.krakow.pl
• Wytyczne resuscytacji 2015, Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u osób dorosłych oraz automatyczna defibrylacja zewnętrzna, prc.krakow.pl