Dlaczego w szkole powinien znaleźć się defibrylator AED?

Czy w szkole powinien znaleźć się AED? Prawdopodobieństwo nagłego zatrzymania krążenia u dzieci jest znacznie niższe niż u osób dorosłych. Nie oznacza to jednak, że takie sytuacje nie mają miejsca. Aby zrozumieć, dlaczego AED dla szkół to niezbędna inwestycja, należy przyjrzeć się głównym przyczynom NZK u pacjentów pediatrycznych. Najczęściej są to:

• wrodzone wady serca,
• ostra niewydolność oddechowa spowodowana podduszeniem, zadzierzgnięciem, zablokowaniem światła dróg oddechowych przez ciała obce (np. kęs jedzenia),
• urazy,
• wstrząs, np. anafilaktyczny,
• zatrucia,
• choroby układu oddechowego mogące prowadzić do jego niewydolności, np. astma oskrzelowa, zapalenie dolnych dróg oddechowych.

Niemal każda z wymienionych sytuacji może mieć miejsce w szkole. Dlatego tak ważne jest, by personel placówki miał wiedzę i umiejętności z zakresu pierwszej pomocy. W praktyce jednak nie zawsze w pobliżu miejsca zdarzenia znajduje się odpowiednio przeszkolona osoba. Umieszczony w łatwo dostępnym miejscu w szkole AED stanowi istotne wsparcie, umożliwiając skuteczne udzielenie pomocy dziecku, któremu życiu grozi niebezpieczeństwo.

Czytaj także: Przyczyny NZK u dzieci

Gdzie powinien znajdować się AED w szkole?

Gdzie umieścić automatyczny defibrylator zewnętrzny w szkole? Wybierając miejsce, w którym ma znajdować się to urządzenie, należy kierować się podobnymi zasadami, co w przypadku innych obiektów użyteczności publicznej oraz zakładów pracy. Co do zasady AED powinien być ulokowany tam, gdzie istnieje największe ryzyko zdarzenia. W praktyce oznacza to miejsca, w których przebywa lub przemieszcza się najwięcej osób. W przypadku szkół będą to przede wszystkim:

• korytarze,
• szatnie,
• sale gimnastyczne,
• stołówki, świetlice,
• aule.

Ważne, by było to miejsce łatwo dostępne dla dowolnego świadka zdarzenia. Nie powinno się więc umieszczać AED w szkole np. w gabinecie pielęgniarki, który jest zamknięty poza godzinami jej pracy. W przypadku dużych, kilkupiętrowych placówek, warto rozważyć wyposażenie obiektu w więcej niż jedno urządzenie, umieszczone np. na parterze i na najwyższej kondygnacji. Defibrylator może być umieszczony w zamykanej szafce, pod warunkiem że będzie ona posiadać szybkę, którą w razie potrzeby można zbić, w celu szybkiego wyjęcia sprzętu.

Miejsce, w którym znajduje się AED, powinno być dobrze oznaczone. Pomocne w tym będą różnego typu tablice kierunkowe, wskazujące na jego lokalizację. W jego sąsiedztwie warto umieścić również akcesoria niezbędne podczas udzielania pierwszej pomocy, takie jak apteczka.

Czy AED można bezpiecznie stosować u dzieci?

Defibrylatory AED mogą być bezpiecznie stosowane zarówno u dorosłych, jak i dzieci. Jednak co ważne, dzieci mające mniej niż 8 lat lub ważące mniej niż 50 kg powinny być defibrylowane za pomocą znacznie niższej energii niż dorośli. Sprzęt do użytku pediatrycznego dostarcza wyładowania o mniejszej energii, ale dzieje się to automatycznie po podłączeniu elektrod pediatrycznych lub ustawieniu trybu pediatrycznego.

Czytaj także: Kto może uczyć edukacji dla bezpieczeństwa?

Kto może używać AED?

Defibrylatory kojarzą się przede wszystkim ze specjalistycznym sprzętem medycznym, którego używanie wymaga określonych kompetencji i wykształcenia. Dlatego warto podkreślić, że umieszczane m.in. w szkole automatyczne defibrylatory zewnętrzne (AED) zostały specjalnie zaprojektowane w taki sposób, by korzystać mogły z nich również osoby będące zupełnymi laikami w dziedzinie pierwszej pomocy. AED dla szkół są urządzeniami bardzo uproszczonymi, dzięki czemu ich poprawne użycie jest łatwe i intuicyjne. Dodatkowo na opakowaniach znajduje się czytelna instrukcja graficzna. Użytkownik może dodatkowo liczyć na pomoc asystenta głosowego. Dzięki temu producenci tego typu sprzętów są w stanie zapewnić, że nawet osoba, która nigdy wcześniej nie widziała defibrylatora, będzie w stanie skorzystać z niego w razie potrzeby.

Czy kurs pierwszej pomocy jest niezbędny, by móc korzystać z AED?

Należy podkreślić, że defibrylatory AED mogą być używane przez osoby bez przeszkolenia. Nie oznacza to jednak, że umiejętności, które zapewniają kursy pierwszej pomocy, nie są w takich sytuacjach przydatne.

Szkolenia organizowane przez Centrum Ratownictwa pozwalają zdobyć wiedzę oraz umiejętności z zakresu pierwszej pomocy, również w dziedzinie resuscytacji krążeniowo-oddechowej i użycia AED – w szkole, centrum handlowym, na dworcu i wielu innych miejscach. Dzięki temu cały proces udzielania pierwszej pomocy jest o wiele bardziej efektywny. Jest to szczególnie istotne, ponieważ nagłe zatrzymanie krążenia i konieczność pomocy poszkodowanemu jest sytuacją niezwykle stresującą. Dotyczy to szczególnie osób niedoświadczonych, które nigdy wcześniej nie występowały w roli ratowników. Nie posiadając odpowiedniej wiedzy oraz nawyków mogą one nie mieć wystarczającej pewności siebie i umiejętności zachowania spokoju, które są niezbędne przy wykonywaniu RKO i użyciu AED. Oznacza to, że odpowiednio przeszkolony ratownik skorzysta z defibrylatora szybciej i sprawniej niż osoba, która nie miała nigdy do czynienia z takim urządzeniem. Co za tym idzie, pomoc będzie o wiele bardziej efektywna.

Czy uczniowie mogą używać AED?

Coraz większą popularnością cieszą się specjalnie opracowane kursy pierwszej pomocy skierowane do dzieci i młodzieży. Najmłodsi uczą się podstawowych technik ratunkowych oraz odpowiedniego reagowania w sytuacjach nagłych, na przykład poprawnego wzywania pomocy. Nie zmienia to jednak faktu, że w sytuacji wypadku lub nagłego zachorowania w szkole, uczniowie powinni bezzwłocznie zwrócić się do osoby dorosłej – nauczyciela lub innego pracownika placówki. Może być to również np. rodzic jednego z uczniów, o ile wie, gdzie znajduje się defibrylator w szkole.

Może się jednak zdarzyć, że w pobliżu miejsca zdarzenia nie będzie osoby dorosłej. W takiej sytuacji konieczne może okazać się użycie AED przez uczniów. Dzięki prostej budowie i czytelnym instrukcjom również osoby niepełnoletnie poradzą sobie z ich obsługą. Aby jednak było to możliwe, warto w ramach kursów pierwszej pomocy dla uczniów przekazywać również wiadomości, które pozwolą na użycie znajdującego się w szkole AED przez dzieci.

Z doświadczenia specjalistów Centrum Ratownictwa wynika, że szkolenia AED dla dzieci cieszą się dużym zainteresowaniem uczestników. Najmłodsi chętnie dowiadują się, czym jest urządzenie znajdujące się na ścianie szkoły i do czego służy. Dlatego dobrze, by wiedziały także, w jaki sposób prawidłowo go używać – tym bardziej że obsługa AED przez nastolatki i starsze dzieci jest jak najbardziej możliwa. Pozwala to nabyć nie tylko praktyczne umiejętności, ale i wyrabia odpowiednie nawyki, ucząc, że defibrylator w szkole to coś, czego można i należy używać, gdy to konieczne.

Jaki AED wybrać do szkoły?

To, jaki AED do szkoły będzie odpowiedni, zależy więc przede wszystkim od wieku podopiecznych. W przypadku szkół ponadpodstawowych czy wyższych uczelni wystarczający będzie standardowy sprzęt dla osób dorosłych.

Jeśli jednak w placówce znajdują się młodsze dzieci, warto zainwestować w sprzęt wyposażony w specjalne elektrody pediatryczne – obecnie takie funkcje posiada zdecydowana większość, dostępnych na rynku urządzeń. Polecamy jednak zapoznać się z dokładną specyfikacją urządzenia, by mieć pewność.

Zaletą automatycznych defibrylatorów AED jest łatwość obsługi – urządzenie udziela bowiem dokładnych instrukcji, zgodnie z którymi należy postępować podczas resuscytacji. Dzięki temu również osoba bez jakiegokolwiek przeszkolenia może skutecznie działać w sytuacji, gdy zagrożone jest czyjeś życie.

Choć u dzieci nagłe zatrzymanie krążenia jest zdarzeniem stosunkowo rzadkim, warto być przygotowanym również na takie sytuacje. Istniejące ryzyko sprawia, że AED dla szkół stanowi bezcenną inwestycję.

Należy jednak pamiętać, że urządzenie to znajduje zastosowanie w konkretnych sytuacjach i nie zastąpi obecności osób posiadających wiedzę z zakresu pierwszej pomocy. Dlatego wyposażona w AED szkoła powinna zadbać również o odpowiednie przeszkolenie personelu. Pomocny w tym będzie kurs BLS + AED organizowany przez Centrum Ratownictwa. Jego uczestnicy dowiadują się m.in. jak rozpoznać, że doszło do utraty przytomności czy zatrzymania krążenia. Poznają również zasady wykonywania podstawowych zabiegów resuscytacyjnych oraz użytkowania przenośnych defibrylatorów zewnętrznych AED. To kompleksowe szkolenie, pozwalające zdobyć rzetelną wiedzę i umiejętności z zakresu pierwszej pomocy, niezbędne każdemu, kto na co dzień pracuje z dziećmi i młodzieżą.

Jak uczyć dzieci obsługi AED?

Automatyczny defibrylator zewnętrzny w szkole może być użyty przez ucznia. Dotyczy to również dzieci uczęszczających do szkoły podstawowej. Na tym etapie można już uczyć najmłodszych pomocy osobie nieprzytomnej – również tej, u której doszło do zatrzymania krążenia. Należy jednak dostosować poziom zajęć oraz ich harmonogram do wieku i możliwości uczestników. Z tego powodu w Centrum Ratownictwa stawiamy na praktyczne ćwiczenia z użyciem fantomu i zabawek. W podobny sposób przeprowadzane są szkolenia z używania AED dla szkół. Dzieci mają wyjątkową okazję w praktyce przetestować, jak działa urządzenie i jak proste jest korzystanie z niego. Dzięki temu nabywają cenne umiejętności, które mogą okazać się niezbędne w sytuacji kryzysowej.

Bibliografia: M. Jankowski, G. Cebula, Nagłe zatrzymanie krążenia, Mp.pl Interna, 10.08.2022, dost. 11.08.2023 K. Bieganowska, Najczęstsze przyczyny nagłej śmierci sercowej u dzieci, Via Medica, dost. 11.08.2023