Spadek ciśnienia krwi – przyczyny

Choć za niskie ciśnienie krwi z reguły nie jest tak niebezpieczne, jak zbyt wysokie, nie należy go ignorować. Nie tylko dlatego, że jego objawy mogą czasem prowadzić do niebezpiecznych sytuacji, jak np. zasłabnięcie podczas prowadzenia pojazdów. Zdarza się, że tym, co powoduje spadek ciśnienia, jest poważna choroba. Nie zawsze jednak tak jest.

Wyróżnia się następujące rodzaje niedociśnienia:

• Hipotonia pierwotna – najczęściej występująca u osób w wieku dojrzewania i średnim, a także u wysokich młodych kobiet. Nagłym spadkom ciśnienia u takich osób sprzyja niski poziom aktywności fizycznej oraz stres.
• Hipotonia ortostatyczna – jest to zjawisko polegające na nagłym spadku ciśnienia krwi u osób, u których na co dzień jego wartości są prawidłowe lub nawet podwyższone. Występuje w sytuacji bardzo szybkiego przejścia od pozycji leżącej do stojącej, a także przy długotrwałym staniu. Gdy pod wpływem grawitacji krew gromadzi się w jamie brzusznej i kończynach dolnych, zmniejsza się jej odpływ w kierunku serca. To z kolei prowadzi do zmniejszenia minutowej objętości wyrzutowej i spadku ciśnienia. O niedociśnieniu ortostatycznym mówi się, gdy w takiej sytuacji ciśnienie skurczowe spadnie o minimum 20 mm Hg, lub przy spadku ciśnienia rozkurczowego o więcej niż 10 mm Hg.
• Hipotonia wtórna – jest symptomem innej choroby. Najczęściej wiąże się z niewydolnością układu krążenia, hipowolemią, wstrząsem, przyjmowaniem leków o działaniu hipotensyjnym i odwadniającym, zaburzenia hormonalne. Zdarza się też, że jest następstwem chorób infekcyjnych oraz długotrwałego unieruchomienia w pozycji leżącej.

To Ci się też przyda: co musisz wiedzieć o ciśnieniu tętniczym krwi?

Spadek ciśnienia – objawy

W zależności od tego, jak gwałtowny jest spadek ciśnienia, objawy mogą mieć różny stopień nasilenia. Najczęściej jednak są dość charakterystyczne, co składnia do zasięgnięcia pomocy lekarskiej. Zalicza się do nich przede wszystkim:

• osłabienie,
• omdlenia,
• szum w uszach,
• zawroty głowy,
• „mroczki” przed oczami,
• zwiększona senność,
• zmniejszenie wydolności fizycznej i męczliwość,
• spadek nastroju, stany depresyjne,
• zaburzenia koncentracji,
• bóle głowy,
• ziębnięcie dłoni i stóp,
• kołatanie serca,
• uczucie ucisku, a nawet ból za mostkiem.

Co robić, gdy spada ciśnienie krwi?

W przypadku nagłego spadku ciśnienia krwi pierwsza pomoc uzależniona jest przede wszystkim od jego przyczyny, a także nasilenia objawów klinicznych. Zawsze jednak dąży się do zwiększenia ciśnienia tętniczego do wartości, które pozwolą na dostarczenie krwi (a wraz z nią tlenu i składników odżywczych) do wszystkich tkanek i narządów, nie dopuszczając do ich wtórnego uszkodzenia.

Tym, co warto zrobić, gdy spada ciśnienie krwi, ale poszkodowany jest przytomny, jest podanie mu do picia płynów. Może być to woda lub napój energetyczny. Można także sięgnąć po kawę, choć trzeba mieć na uwadze, że ma ona moczopędne działanie, co może spowodować skutek odwrotny do zamierzonego.

Jeśli doszło do omdlenia, pierwsza pomoc w spadku ciśnienia powinna objąć także położenie chorego w pozycji Trendelenburga (na plecach, z nogami powyżej poziomu podłoża – tak, by w miarę możliwości znalazły się powyżej serca). W przypadku nudności lub wymiotów należy zastosować pozycję bezpieczną, by zapobiec zachłyśnięciu. Należy jednak pamiętać, by nie układać w ten sposób osoby, u której podejrzewamy uraz kręgosłupa! Jeżeli dojdzie do utraty przytomności, należy sprawdzić czynności życiowe poszkodowanego, a następnie wezwać pogotowie. Jeśli dojdzie do zatrzymania krążenia, konieczne jest przystąpienie do działań zgodnych ze schematem BLS, który poznają m.in. uczestnicy kursów w Centrum Ratownictwa.

Czytaj też: Nagły wzrost ciśnienia – przyczyny i postępowanie

Spadek ciśnienia w przebiegu wstrząsu

Warto osobno wspomnieć o spadku ciśnienia w przebiegu wstrząsu. Mianem tym określa się gwałtowne zaburzenie równowagi między niezbędnym, a rzeczywistym zaopatrzeniem tkanek w krew i będące jego konsekwencją niedotlenienie organizmu. Przyczyną wstrząsu może być m.in. gwałtowna reakcja alergiczna, krwotok lub zaburzenia pracy serca. Oprócz objawów występujących przy spadku ciśnienia obserwuje się między innymi bladość, zwiększoną potliwość oraz przyspieszenie tętna wraz z jego osłabieniem na kończynach.

W takiej sytuacji kluczowe jest zachowanie spokoju i natychmiastowe wezwanie pomocy medycznej. Należy przy tym monitorować stan poszkodowanego, regularnie sprawdzając oddech i obecność tętna, by w razie potrzeby rozpocząć RKO.

Zapraszamy na kursy pierwszej pomocy w Centrum Ratownictwa. To doskonały sposób, by nabyć wiedzę oraz umiejętności niezbędne do tego, by w takiej sytuacji skutecznie udzielić poszkodowanemu niezbędnej pomocy.

Bibliografia:

1. dr n. med. A. Serafin, Postępowanie w ostrej hipotonii, Choroby Serca i Naczyń 2018, tom 15, nr 3, Via Medica, s. 192-194
2. J. Głuszek, T. Kosicka, Przewlekłe niedociśnienie – leczyć czy nie leczyć?, Kardiologia po Dyplomie 2012; 11 (12): 30-35, dost. 19.10.2022.
3. K. Marian, Wstrząs anafilaktyczny – przyczyny, objawy, leczenie i postępowanie ratownika medycznego z pacjentem we wstrząsie, Praca licencjacka napisana pod kierunkiem prof. dr hab. J. Obniska, Krakowska Akademia im. A. F. Modrzewskiego, Kraków 2017