Badanie fizykalne, nazywane też przedmiotowym polega na zbieraniu informacji o poszkodowanym za pomocą metod takich jak oglądanie, dotykanie, opukiwanie i osłuchiwanie. Jest to metoda umożliwiająca dokonanie wstępnej oceny. Elementem badania fizykalnego jest szybkie badanie urazowe przeprowadzane m.in. przez ratowników. Dowiedz się, jakie informacje można uzyskać podczas takiego badania oraz jak je wykonać?
Wywiad i badanie urazowe w ratownictwie
Na podstawie zebranego wywiadu oraz przeprowadzonego badania fizykalnego ratownik podejmuje decyzję o metodach działania. Zarówno wywiad, jak i badanie przedmiotowe pozwalają na wstępną i bardzo szybką ocenę stanu poszkodowanego. Już samo badanie podmiotowe, czyli zebranie informacji dotyczących stanu osoby, okoliczności zdarzenia oraz na podstawie obserwacji można dojść do wstępnych wniosków, co się stało. To pozwala na wdrożenie odpowiednich czynności oraz zabezpieczenie poszkodowanego przed przyjazdem Zespołu Ratownictwa Medycznego.
Ważnym krokiem jest zebranie możliwie jak najdokładniejszego wywiadu (badanie podmiotowe), czyli informacji, które będą przydatne w celu ustalenia faktów związanych ze zdarzeniem. Najbardziej rozpowszechnioną wersją stosowaną w kwalifikowanej pierwszej pomocy jest wywiad SAMPLE (S-symptomy, A-alergie, M-medykamenty, P-przebyte choroby, L-lunch, E- Events, czyli co się stało). Nad dokładnym przebiegiem wywiadu SAMPLE nie będziemy się skupiać, gdyż zrobiliśmy to szczegółowo w innym artykule.
Przeczytaj: jak przeprowadzić wywiad SAMPLE.
Badanie fizykalne (przedmiotowe) jest etapem umożliwiającym zdobycie cennych informacji. W zależności od tego, w jakich warunkach, kto i w jakim celu je przeprowadza, będzie wyglądało inaczej. Najważniejsze informacje, jakie są zbierane to: ogólny wygląd zewnętrzny pacjenta, stan tkanek, obecność urazów, występowanie niepokojących objawów. W zakresie ratownictwa mówimy o szybkim badaniu urazowym, mającym na celu zlokalizowanie urazów.
Szybkie badanie urazowe pacjenta – jak przeprowadzić?
Badanie urazowe wykonuje się po ocenie wyglądu ogólnego, stanu świadomości, oceny czynności życiowych (jeżeli jest więcej niż jeden ratownik, można to robić równolegle). Podczas takiego badania powinny być zaangażowane przede wszystkim wzrok i dotyk, by wypatrzeć oraz wyczuć ewentualne nieprawidłowości. Należy to robić delikatnie i zwracać uwagę na reakcje pacjenta. Ocenę należy przerwać, gdy wystąpi niedrożność dróg oddechowych, zatrzymanie krążenia, masywny krwotok lub zdarzenie uniemożliwiające bezpieczne kontynuowanie badania.
Kolejność szybkiego badania urazowego wygląda następująco:
- głowa
- szyja i kark
- klatka piersiowa
- brzuch
- miednica
- kończyny dolne
- kończyny górne
- plecy i pośladki
Każda z części ciała powinna być zbadana poprzez ocenę wzrokową, podczas której szukamy zranień, krwotoków, zasinień, patologicznego ułożenia kości i stawów itd., oraz poprzez ocenę palpacyjną, podczas której szukamy nieregularności, uwypukleń, wyczuwalnych złamań, patologicznych ruchomości lub nieruchomości w stawach.
Jak przeprowadzić szybkie badanie urazowe? Praktyczne wskazówki
Pamiętaj, że priorytetem jest zabezpieczenie drożności dróg oddechowych i podstawowych czynności życiowych. Jeżeli na jakimkolwiek etapie dojdzie do zatrzymania krążenia, należy natychmiast rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową. Wyjątkiem są masywne krwawienia, zagrażające życiu, które najpierw trzeba zabezpieczyć, aby podczas ucisków klatki piersiowej nie dochodziło do wykrwawiania się poszkodowanego.
Badanie urazowe powinno być prowadzone w pozycji zastanej, a po ukończeniu badania jednego miejsca, zabieramy się za kolejne, według wyżej wskazanej kolejności. Pamiętaj o tym, by poszkodowanemu zapewnić komfort termiczny oraz psychologiczny, informuj go o podejmowanych czynnościach i stale go obserwuj.
Kto może prowadzić badanie urazowe?
Szybkie badanie urazowe, będące częścią badania fizykalnego powinny wykonywać osoby z odpowiednim doświadczeniem i po przeszkoleniu. Badanie to nie wchodzi w zakres pierwszej pomocy, ale już ratownik KPP może je przeprowadzić, jeżeli będzie taka potrzeba. Jeżeli chcesz nauczyć się przeprowadzać skuteczne szybkie badanie urazowe oraz zbierać wywiad SAMPLE, zapisz się na kurs kwalifikowanej pierwszej pomocy w Centrum Ratownictwa.
Bibliografia:
- Check-listy czynności i zabiegów pielęgniarskich: podstawy pielęgniarstwa i opieki położniczej: kierunek położnictwo. T. 2 / red. Augustyniuk Katarzyna, Grochans Elżbieta. – Szczecin : Wydawnictwo Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, 2020
- Marek Sehn, ocena stanu fizycznego osoby poszkodowane, Jakubaszko Juliusz (red.): Ratownik medyczny, 2007, Wrocław, Górnicki Wydawnictwo Medyczne,