Mianem ewakuacji określa się zespół czynności mających na celu wyprowadzenie lub wyniesienie ludzi, zwierząt bądź mienia ze strefy zagrożonej, jak również zapewnienie bezpiecznych warunków transportu. Ewakuacja poszkodowanego dopuszczalna jest tylko wówczas, gdy niemożliwe jest udzielenie pomocy na miejscu zdarzenia, a także jeśli życiu lub zdrowiu pozostawionej w nim osoby zagraża dalsze niebezpieczeństwo. W takich sytuacjach niezbędne jest stosowanie odpowiednich akcesoriów. Jaki sprzęt do ewakuacji powinien znajdować się na stanie jednostki, do której zadań należą m.in. czynności ratunkowe?
Sposoby ewakuacji poszkodowanych a bezpieczeństwo – o czym należy pamiętać?
Ewakuacja i transport poszkodowanego muszą być przeprowadzane w taki sposób, by nie doznał on dodatkowych urazów. Ważne jest też zabezpieczenie zdrowia ratowników – szczególnie ważna jest ochrona kręgosłupa i pleców podczas dźwigania ciężarów. Istnieje wiele technik ewakuacji i transportu poszkodowanego bez użycia dodatkowych akcesoriów. Przenoszenie osób jest jednak łatwiejsze i bezpieczniejsze, gdy stosuje się specjalistyczny sprzęt ewakuacyjny. Dlatego każda jednostka ratownicza powinna być wyposażona w takie elementy jak deska ortopedyczna bądź nosze podbierakowe, kamizelka KED czy krzesło ratunkowe.
Akcesoria do ewakuacji – zastosowanie
To, jakie akcesoria do ewakuacji sprawdzają się najlepiej, zależy w dużej mierze od stanu poszkodowanego i mechanizmu urazu. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na kwestię stabilizacji kręgosłupa szyjnego. Do niedawna przy ewakuacji poszkodowanych wykorzystywano głównie deski ortopedyczne w połączeniu z kołnierzami. Unieruchamianie kręgosłupa było standardem. Według obecnego stanu wiedzy rozwiązanie takie nie zawsze jest korzystne. W jakich sytuacjach najlepiej sprawdzi się deska, a w jakich inne akcesoria do ewakuacji?
Deska ortopedyczna
Deska ortopedyczna z dodatkowymi akcesoriami takimi jak stabilizator głowy, sprawdza się jako sposób ewakuacji poszkodowanych z miejsca zdarzenia i transportowaniu ich do karetki. Jej zaletą jest duża wytrzymałość, łatwość użycia oraz bardzo dobra stabilizacja kręgosłupa.
Według aktualnych wytycznych ITLS (International Trauma Life Support) unieruchomienie przy pomocy deski jest wskazane podczas ewakuacji poszkodowanych po urazach kręgosłupa, u których wystąpiły takie objawy jak jego deformacja, ból, tkliwość, zaburzenia świadomości czy objawy ogniskowe. Stosuje się ją też, gdy nie jest możliwe przeprowadzenie pełnej oceny klinicznej pod kątem występowania urazów.
Jednocześnie odradza się przewożenie osób do szpitala na desce – przeciwnie, poszkodowany powinien być z niej zdjęty tak szybko, jak to możliwe. Ograniczenia ruchów kręgosłupa nie należy stosować również u osób z urazami penetrującymi.
Nosze podbierakowe
Ograniczenie ruchów kręgosłupa możliwe jest też przy użyciu noszy podbierakowych. Są to akcesoria do ewakuacji zaprojektowane w taki sposób, by można było na nich umieścić pacjenta bez jego podnoszenia, przekładania lub obracania. Mają wklęsłą powierzchnię, co dodatkowo minimalizuje ruchy znajdującej się na nich osoby.
Nosze podbierakowe stanowią bezpieczną metodę ewakuacji poszkodowanych z podejrzeniami urazów kręgosłupa i urazami w obrębie miednicy. Stosuje się je także u osób z rozpoznaniem lub podejrzeniem złamań dwóch lub więcej kończyn oraz urazów wielonarządowych.
Kamizelka Kendricka (KED)
Założenie kamizelki Kendricka (KED) należy do powszechnie stosowanych sposobów ewakuacji poszkodowanych z pojazdów po wypadkach komunikacyjnych. Jej budowa i łatwość użycia sprawiają, że można ją wykorzystać również w innych sytuacjach, w których dostęp do poszkodowany jest utrudniony. Założona w pozycji odwróconej może też ułatwić stabilizację urazów w obrębie miednicy i kości udowej.
Kamizelka KED pozwala na unieruchomienie głowy, szyi i kręgosłupa w pozycji neutralnej. Powinna być jednak stosowana wyłącznie jako metoda ewakuacji poszkodowanych stabilnych, niebędących w stanie zagrożenia życia.
Krzesło ewakuacyjne
Krzesło ewakuacyjne pozwala na transport poszkodowanych po schodach (w dół lub w górę) w sytuacji braku możliwości skorzystania z windy, zapewniając ratownikom niezbędny komfort. Jest metodą ewakuacji poszkodowanych przytomnych, którzy mogą samodzielnie siedzieć, ale nie mogą iść. Siedząca na nim osoba jest zabezpieczana systemem pasów, które utrzymują ją w stabilnej pozycji i zapewniają bezpieczeństwo. Jest sprzętem wykorzystywanym głównie przez ratowników medycznych. Powinno jednak znaleźć się również na wyposażeniu innych służb – szczególnie straży pożarnej. Jest nie tylko wygodne w użyciu, ale i bardzo lekkie. Z kolei składana konstrukcja sprawia, że zajmuje niewiele miejsca. Sposoby ewakuacji poszkodowanych i użyte w tym celu muszą być dopasowane do stanu przenoszonej osoby oraz warunków panujących na miejscu zdarzenia. Akcesoria dostępne w sklepie Centrum Ratownictwa zostały zaprojektowane w taki sposób, by korzystanie z nich było komfortowe i intuicyjne również dla ratowników. Pozwala to podnieść poziom bezpieczeństwa akcji ratunkowej, jeszcze bardziej ułatwiając zadbanie o dobro pacjenta.
Bibliografia:
- Najprostsze techniki ewakuacyjne stosowane przez ratowników do wynoszenia z miejsca zagrożonego, prezentacja Centrum Unijnych Projektów Transportowych, czerwiec 2022, dost. 22.11.2022;
- R. Alson MD, tłum. J. Fąferek, Użycie deski ortopedycznej po urazie – stanowisko ITLS, Medycyna Praktyczna – Ratownictwo, 8.06.2016, dost. 22.11.2022;
- Konsensus stanowisk na temat ograniczenia ruchomości kręgosłupa u pacjenta urazowego z 9 sierpnia 2018, Droga Ratownika, dost. 22.11.2022;
- B. Kot, Deska ortopedyczna – kiedy i jak?, Przegląd Pożarniczy, październik 2018, dost. 22.11.2022;
- Rat. med. P. Łukasiewicz, Badanie pacjenta urazowego, wykonanie wstępnego unieruchomienia, s. 31-33, e-ratownik.com, dost. 22.11.2022;
- G. Nowak, KED – kamizelka Kendricka w pracy ratownika i strażaka, Ratowniczy.net, 10.03.2010, dost. 22.11.2022;