Hipotermia jest zagrażającym życiu stanem, w którym dochodzi do znacznego spadku temperatury ciała na skutek zbyt dużej ilości utraconego przez organizm ciepła w stosunku do ciepła przezeń wytworzonego. Przyczyną wychłodzenia najczęściej jest zbyt długie przebywanie w zimnym otoczeniu bez odpowiedniego zabezpieczenia. Dochodzi do niego m.in. w trakcie kąpieli w otwartych zbiornikach wodnych, aktywności w miejscach, w których panują złe warunki klimatyczne, a także podczas wypraw górskich. Jak się chronić przed hipotermią w górach i jakie zasady postępowania należy wdrożyć, gdy chcemy pomóc wychłodzonej osobie?
Co się dzieje podczas hipotermii?
To, co się dzieje podczas hipotermii, zależy przede wszystkim od tego, jak bardzo wychłodzony został organizm poszkodowanego. Istotne przy tym jest to, od jakiej temperatury w ogóle zaczyna się hipotermia.
O zagrożeniu dla zdrowia lub życia możemy mówić w sytuacji, gdy temperatura ciała spadnie poniżej 35°C, czyli około 1,5-2°C poniżej standardowej wartości. Już w takich warunkach następuje upośledzenie pracy ośrodkowego układu nerwowego; jeśli stan ten będzie się pogłębiać, a temperatura spadać, może dojść do zaburzeń rytmu serca i zahamowania ośrodka oddechowego, a co za tym idzie – do zgonu.
Wyróżnia się pięć stopni hipotermii:
- I stopień (HT1) – temperatura głęboka ciała 32-35°C
- II stopień (HT2) – temperatura głęboka ciała 28-32°C
- III stopień (HT3) – temperatura głęboka ciała 24-28°C
- IV stopień (HT4) – temperatura głęboka ciała poniżej 24°C
- V stopień (HT5) – zgon.
Należy przy tym pamiętać, że podane wartości dotyczą temperatury głębokiej (wewnątrz ciała, mierzonej w odbycie). Klasyfikacja na miejscu zdarzenia, zwłaszcza w zakresie pierwszej pomocy w hipotermii w górach, dokonywana jest na podstawie charakterystycznych dla danego stopnia objawów i nie wymaga użycia specjalistycznego sprzętu.
Czytaj też: Zasady prowadzenia RKO w hipotermii
Postępowanie – pierwsza pomoc w hipotermii w górach
Aby pierwsza pomoc w hipotermii w górach była skuteczna, należy pamiętać o jej podstawowych zasadach:
- Konieczne jest przemieszczenie poszkodowanego w bezpieczne, cieplejsze miejsce, w którym będzie można przystąpić do stopniowego ogrzewania ciała;
- Należy przy tym unikać gwałtownego przemieszczania poszkodowanego – szybkie zmiany pozycji zwiększają ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu serca;
- Pierwsza pomoc w hipotermii musi obejmować ogrzewanie organizmu, jednak nie może być ono zbyt szybkie. Jeżeli to możliwe, należy zdjąć z chorego mokrą odzież i zabezpieczyć go przed wiatrem i dalszą utratą ciepła (na wypadek takich sytuacji apteczka turystyczna powinna zawierać folię ratunkową). Bezwzględnie unikamy tarcia ciała oraz gwałtownego poruszania np. kończynami poszkodowanego! Tarcie może prowadzić do powstawania ran łatwo ulegających zakażeniu;
- Dobrym pomysłem jest wykorzystanie chemicznych ogrzewaczy lub termoforów. Należy przy tym dopilnować, by nie kłaść ich bezpośrednio na skórę;
- Jeśli możemy przenieść poszkodowanego do ogrzewanego budynku, najpierw należy na pewien czas pozostać w przedsionku, by stopniowo przenosić go do cieplejszych pomieszczeń;
- Jeśli poszkodowana osoba jest przytomna, możemy podawać jej ciepłe (nie gorące!) płyny, na przykład słodzoną herbatę. W żadnym wypadku nie podajemy alkoholu.
Każdy przypadek pojawiającej się podczas wędrówki górskiej hipotermii wymaga hospitalizacji – dlatego pamiętajmy o tym, by niezależnie od stanu poszkodowanego bezzwłocznie wezwać pomoc.
Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na temat tego, jak zapobiegać wychłodzeniu organizmu, a także jakie wdrożyć działania ratownicze w hipotermii w ramach kwalifikowanej pierwszej pomocy, zapraszamy do innych naszych artykułów na ten temat.
Jak wezwać pomoc w górach?
Niezwykle istotnym elementem pierwszej pomocy w górach, nie tylko w hipotermii jest umiejętność wezwania służb ratunkowych.
- Jeśli masz taką możliwość, skontaktuj się z GOPR dzwoniąc pod numer 985 lub 601 100 300. Pamiętaj, by udzielić tylu informacji o lokalizacji Twojej i poszkodowanego, ile jesteś w stanie – ułatwi to dotarcie ratownikom na miejsce zdarzenia.
- Jeśli nie możesz wykonać połączenia telefonicznego: międzynarodowym znakiem wzywania pomocy w górach jest nadawanie sygnału dźwiękowego lub świetlnego 6 razy na minutę. Po jednej serii następuje minuta przerwy. Potwierdzenie sygnału w przypadku jego odebrania to nadanie podobnego sygnału 3 razy w ciągu minuty.
Wezwania pomocy staraj się kierować w stronę najbliższego szlaku lub trasy. Pamiętaj, by nigdy nie zostawiać poszkodowanego bez opieki, nawet jeśli miałby pozostać w zasięgu głosu. Dzięki temu możesz cały czas monitorować jego stan. Przed wyprawą w góry upewnij się, że potrafisz wykonać RKO i inne podstawowe czynności ratunkowe; niezbędne umiejętności możesz nabyć podczas kursów pierwszej pomocy i kwalifikowanej pierwszej pomocy w Centrum Ratownictwa.
Bibliografia:
- Jak wezwać pomoc, Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, dost. 19.10.2022.
- Dr n. med. J. Jędrys, Hipotermia i odmrożenia, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 30.05.2017, dost. 19.10.2022
- Hipotermia – przyczyny, objawy, pierwsza pomoc, Projekt AED, dost. 19.10.2022