Co zrobić, gdy konieczne jest udzielenie natychmiastowej pierwszej pomocy, a długi dojazd pogotowia jest właściwie pewny? To pytanie, które zadaje sobie wiele osób, które znalazły się w trudnej sytuacji podczas wędrówek po górach, w lesie lub innych odludnych miejscach. O ile w mieście możemy liczyć na szybkie przybycie służb ratunkowych, tak w terenie sprawa jest o wiele bardziej skomplikowana. Dlatego tak ważne jest, by umieć w każdych warunkach udzielić pierwszej pomocy. Survival, górskie wyprawy i inne podobne aktywności rządzą się swoimi prawami. Nie zawsze mamy dostęp do wszystkich potrzebnych sprzętów i urządzeń. Jak poradzić sobie w takich okolicznościach?
Wzywanie pomocy w terenie
Numery alarmowe
Podobnie jak w innych przypadkach, pierwsza pomoc w trudnym terenie zawsze zaczyna się od wezwania służb ratunkowych. Dlatego należy zadbać o to, by mieć zapisane w swoim telefonie odpowiednie numery alarmowe:
- 112 – Centrum Powiadamiania Ratunkowego
- 999 – pogotowie ratunkowe
- 984 lub 601 100 100 – WOPR
- 985 lub 601 100 300 – GOPR/TOPR
Lokalizacja
Jedną z najważniejszych informacji dla służb ratowniczych jest dokładne położenie poszkodowanego. Najlepiej jest podać dokładne współrzędne na podstawie danych GPS lub mapy. Jak wezwać pomoc, gdy nie zna się dokładnej lokalizacji? Postaraj się opisać okolicę, w której się znajdujesz, podając punkty orientacyjne (polany, wzniesienia, skrzyżowania, widoczne budowle lub inne charakterystyczne obiekty).
Pierwsza pomoc a brak możliwości wezwania służb ratunkowych
Pierwsza pomoc w trudnym terenie może się jednak wiązać z brakiem możliwości wezwania pomocy przez telefon. W takich sytuacjach warto znać inne systemy wzywania pomocy:
Sygnał alpejski – aby wezwać pomoc, należy nadać sześć sygnałów świetlnym lub dźwiękowych w ciągu minuty. Po minucie przerwy komunikat można ponowić. Sygnały należy kierować w stronę najbliższego szlaku lub schroniska.
Wzywanie śmigłowca – jeśli potrzebujesz pomocy i widzisz helikopter, przybierz pozycję przypominającą literę Y (Yes), z obiema rękami wyciągniętymi ku górze. Jeśli pomoc nie jest potrzebna, również daj znać mijającemu Cię śmigłowcowi, przybierz pozycję N (No) z jedną ręką uniesioną ku górze, a drugą opuszczoną.
Podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy w terenie
Zachowaj spokój – dzięki temu możesz skuteczniej nieść pomoc oraz nadzorować sytuację. Spokój ratownika udziela się również poszkodowanej osobie, korzystnie wpływając na jej poczucie bezpieczeństwa.
Oceń niebezpieczeństwo – popularne w służbach ratowniczych powiedzenie głosi: “dobry ratownik to żywy ratownik”. Dotyczy to również pierwszej pomocy w survivalu. Zanim spróbujesz dotrzeć do osoby poszkodowanej, oceń czy jesteś w stanie bezpiecznie to zrobić.
Zabezpiecz miejsce zdarzenia – jeśli wypadek zdarzył się w miejscu potencjalnie niebezpiecznym, np. na ruchliwej ulicy lub za zakrętem na szlaku rowerowym, postaraj się je zabezpieczyć.
Oceń stan poszkodowanego – tutaj zasady są takie same, jak przy udzielaniu pierwszej pomocy w innych warunkach. Sprawdź, czy osoba jest przytomna, czy oddycha, czy krwawi lub skarży się na ból. W razie potrzeby przystąp do niezbędnych czynności ratunkowych.
Zabezpiecz poszkodowanego przed wychłodzeniem – zdejmij z poszkodowanego mokre części garderoby (możesz je rozciąć), okryj go kocem lub folią NRC. Postaraj się też okryć dłonie, stopy i głowę osoby, której udzielasz pomocy. O tym, jak prawidłowo używać folii NRC przeczytasz w osobnym artykule.
Co powinno znaleźć się w apteczce terenowej?
Udając się w miejsce, w którym możesz mieć problem z wezwaniem pomocy (np. na wycieczkę w góry), musisz zadbać o dobrze wyposażoną apteczkę. Jej zawartość zależy przede wszystkim od tego, jak długa ma być wyprawa oraz od potencjalnych niebezpieczeństw. Przykładowo, w przypadku jedno- lub dwudniowej wycieczki w polskie góry warto umieścić w niej:
- instrukcję udzielania pierwszej pomocy,
- kilka chusteczek dezynfekujących,
- plastry samoprzylepne,
- plaster w rolce,
- folię termoizolacyjną NRC,
- rękawiczki lateksowe lub nitrylowe,
- nożyczki,
- kilka opatrunków z jałowej gazy,
- bandaże (zwykły i elastyczny),
- jednorazową maseczkę do sztucznego oddychania,
- chustę trójkątną,
- preparat na stłuczenia (np. Altacet),
- leki brane na co dzień,
- leki przeciwbólowe i przeciwbiegunkowe (wyłącznie do użytku własnego),
- preparat na kleszcze.
Twoje umiejętności to podstawa
Wiele osób obawia się udzielać pierwszej pomocy w terenie, najczęściej z powodu braku wiary we własne umiejętności. Jeśli naprawdę nie potrafisz nic zrobić – zadzwoń pod numer alarmowy i zostań z poszkodowanym do czasu, gdy dotrze do Was zespół ratowników.
Trzeba jednak mieć na uwadze, że w terenie może zająć to bardzo dużo czasu. Dlatego warto zadbać o to, by wiedzieć, jak udzielić pierwszej pomocy w trudnych warunkach. Dużą pomocą będzie specjalistyczny kurs KPP organizowany przez Centrum Ratownictwa. Dzięki niemu zyskasz bezcenną wiedzę oraz umiejętności, które kiedyś mogą uratować komuś życie.
Bibliografia:
- Jak udzielić pierwszej pomocy ofierze mrozu, Wydział Doskonalenia Zawodowego KSP, 10.12.2013, dost. 19.03.2023
- M. Wasilewska, ‘112’ ratuje życie, Portal Organizacji Pozarządowych Ngo.pl, 15.02.2016, dost. 19.03.2023;
- Jak wezwać pomoc?, GOPR.pl, 29.10.2015, dost. 19.03.2023,