Jakie są główne powody zatrzymania krążenia u dzieci?

O ile u dorosłych najczęstszym powodem zatrzymania akcji serca są schorzenia układu sercowo-naczyniowego, tak NZK u dzieci jest nieco bardziej złożonym zagadnieniem. W przypadku pacjentów pediatrycznych serce jest obciążone znacznie rzadziej niż u dorosłych. To oznacza, że jeżeli w grę wchodzą czynniki kardiologiczne, to zazwyczaj są one związane z wadami wrodzonymi tego narządu.

Główną przyczyną NZK u dzieci i niemowląt jest ostra niewydolność oddechowa. Jej efektem jest niedotlenienie, a w konsekwencji – zatrzymanie krążenia. Stan ten może być spowodowany wieloma czynnikami, takimi jak:

• dostanie się do dróg oddechowych ciała obcego, które powoduje zamknięcie ich światła (np. zakrztuszenie niewielkim owocem),
• podtopienie, utonięcie,
• zadzierzgnięcie, podduszenie.

W przypadku NZK u dzieci przyczyny mogą obejmować również:

• urazy,
• wstrząs anafilaktyczny bądź hipowolemiczny i związana z tym niewydolność krążenia będąca skutkiem utraty krwi i związanego z nią spadku ciśnienia,
• zatrucia (również lekami),
• poważne zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej.

Wśród powodów zatrzymania krążenia u dzieci należy wymienić także choroby układu oddechowego bądź ich zaostrzenie mogące prowadzić do jego niewydolności. Na szczególną uwagę zasługuje tutaj astma oskrzelowa, choć tego typu sytuacje mogą mieć miejsce również w przebiegu zapalenia dolnych dróg oddechowych (krtani, nagłośni, oskrzeli lub płuc). Przyczyną NZK u dzieci bardzo rzadko jest problem natury kardiologicznej, taki jak zaburzenia rytmu serca bądź jego wada.

Postępowanie w NZK u dzieci i dorosłych – różnice

Jak wcześniej wspomniano, główną przyczyną NZK u dzieci są czynniki związane z układem oddechowym. Doskonale pokazuje to organizowany przez Centrum Ratownictwa kurs pierwszej pomocy dzieciom. U najmłodszych poszkodowanych szczególny nacisk jest kładziony na oddechy ratunkowe. W przeciwieństwie do RKO wykonywanej u dorosłych, w przypadku dzieci nie można ich w żadnym przypadku pominąć.

Różnice w czynnościach ratunkowych podejmowanych w przypadku NZK u dzieci wynikają z kilku czynników:

• budowy ciała – głowa dziecka jest stosunkowo duża w porównaniu z innymi jego częściami. Ponadto w przypadku niemowląt twarz i usta są stosunkowo małe, co w połączeniu z dość dużym językiem może zwiększać ryzyko niedrożności dróg oddechowych w przypadku utraty przytomności,
• różnic fizjologicznych – u dzieci objętość krwi jest stosunkowo niewielka; jej ilość wynosi ok. 80 mililitrów na każdy kilogram masy ciała. Oznacza to, że dzieci są znacznie mniej odporne na jej utratę niż dorośli,
• do szóstego miesiąca życia niemowlęta oddychają przez nos; jego niedrożność może powodować niewydolność oddechową – nawet gdy dolne drogi oddechowe są całkowicie drożne.

Mechanizm NZK u dziecka najczęściej związany jest z różnymi stanami w obrębie układu oddechowego. Z kolei u dorosłych zazwyczaj jest ono spowodowane problemami kardiologicznymi. Wynika to między innymi z zanikających z wiekiem różnic anatomicznych i fizjologicznych między pacjentami z tych grup, jak również częstszego występowania schorzeń układu sercowo-naczyniowego u dorosłych.

Mechanizm NZK u dziecka najczęściej związany jest z różnymi stanami w obrębie układu oddechowego. Z kolei u dorosłych zazwyczaj jest ono spowodowane problemami kardiologicznymi. Wynika to między innymi z zanikających z wiekiem różnic anatomicznych i fizjologicznych między pacjentami z tych grup, jak również częstszego występowania schorzeń układu sercowo-naczyniowego u dorosłych.

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa u dziecka przeprowadzana jest bardzo podobnie, co u osoby dorosłej. Należy jednak pamiętać, że dziecko to nie mały dorosły. Główną różnicą jest znacznie większy nacisk, jaki w przypadku najmłodszych kładzie się na wentylację. Jednak podobnie jak u dorosłych, do wykonywania RKO należy przystąpić natychmiast – również tutaj liczy się każda sekunda. Dlatego zapraszamy do udziału w kursach, pozwalających nabyć wiedzę niezbędną do tego, by udzielać pierwszej pomocy również w przypadku NZK u dzieci i niemowląt.

Bibliografia:

1. W. Krajewski, I. Pągowska-Klimek, Resuscytacja krążeniowo-oddechowo-mózgowa u dzieci, Podyplomie.pl, dost. 17.12.2022
2. Ł. Szarpak, Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne u dzieci, Borgis – Nowa Pediatria 1/2013, s. 24-29, dost. 17.12.2022
3. P. Osiński, Resuscytacja krążeniowo-oddechowa dzieci (cz. I), Przegląd Pożarniczy, sierpień 2016, dost. 17.12.2022