Zasady pierwszej pomocy są tak skonstruowane, by były przejrzyste, proste do zapamiętania i stosowania. Składają się z algorytmów i schematów, które stosowane krok po kroku prowadzą do określonego efektu. Algorytmem spinającym w klamrę wszystkie działania ratunkowe w przypadku NZK jest łańcuch przeżycia, czyli ogólne określenie czynności podejmowanych u osób, u których konieczne jest pilne wdrożenie pierwszej pomocy. Co to jest łańcuch przeżycia, z jakich ogniw się składa i dlaczego jest to najważniejszy algorytm ratowniczy? Dowiesz się z tego artykułu.
Łańcuch przeżycia – co to jest?
Łańcuch przeżycia jest graficznym przedstawieniem czterech najważniejszych etapów czynności ratunkowych, które należy wykonać, udzielając pierwszej pomocy osobie z zatrzymaniem krążenia. Nazywamy go łańcuchem, ponieważ wszystkie cztery ogniwa są równie ważne, a gdy zabraknie któregokolwiek z nich, działania będą nieskuteczne – łańcuch jest tak silny, jak jego najsłabsze ogniwo.
Co ważne, trzy z czterech kroków może być przeprowadzona przez świadków zdarzenia –osobę udzielającą pierwszej pomocy lub kwalifikowanej pierwszej pomocy. Dopiero ostatni element łańcucha jest związany bezpośrednio z opieką szpitalną.
Przeczytaj też: Co to jest złota godzina w ratownictwie?
Ogniwa łańcucha przeżycia – omówienie
Na ogniwa łańcucha przeżycia składają się: wczesne rozpoznanie zatrzymania krążenia i wezwanie pomocy – wczesne rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej – wczesna defibrylacja – opieka poresuscytacyjna. Przedstawimy pokrótce etapy łańcucha przeżycia.
Ogniwo 1 – wczesne rozpoznanie i wezwanie pomocy
Pierwszym ogniwem łańcucha przeżycia jest rozpoznanie stanu zagrożenia życia lub zatrzymania krążenia i wezwanie specjalistycznej pomocy, czyli zespołu ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.
W pewnym stopniu można zaryzykować nawet stwierdzenie, że jest to najważniejszy element łańcucha (czasami przedstawia się go graficznie jako największe ogniwo), ponieważ to od niego zależą wszystkie dalsze czynności i losy poszkodowanej osoby. Jednak tak, jak wspominaliśmy wyżej – ogniwa są równorzędne i każde z nich jest niezbędne.
Wczesne rozpoznanie może zapobiec zatrzymaniu krążenia, gdy uda się odpowiednio szybko wykryć oznaki zagrożenia życia i wdrożyć odpowiednie postępowanie. Natomiast w przypadku, gdy do NZK już dojdzie, umożliwi zminimalizowanie czasu, w którym krążenie jest nieobecne.
Ogniwo 2 – wczesne rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej
Kolejnym ogniwem łańcucha przeżycia jest rozpoczęcie RKO w sytuacji, gdy rozpoznamy NZK. Rozpoczęcie resuscytacji powinno być poprzedzone rozpoznaniem oznak zatrzymania krążenia wg schematu ABC, o którym więcej dowiesz się na kursie. Niezwykle istotne jest, by resuscytację, zwłaszcza uciski klatki piersiowej rozpocząć jak najwcześniej, gdy tylko potwierdzimy brak oznak życiowych. Resuscytację u dorosłych należy prowadzić zgodnie z obowiązującym algorytmem – 30 ucisków i 2 oddechy ratownicze, a w przypadku braku możliwości wykonywania oddechów można ograniczyć się jedynie do ucisków klatki piersiowej. W przypadku dzieci resuscytację należy rozpocząć od 5 oddechów ratowniczych.
Ogniwo 3 – wczesne rozpoczęcie defibrylacji
Prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej zwiększa szansę na przeżycie pacjenta trzykrotnie, ale defibrylacja może podnieść ją nawet do 70%. Użycie automatycznego defibrylatora zewnętrznego AED jeszcze przed przyjazdem zespołu ratownictwa medycznego jest niezaprzeczalnie skuteczną metodą przywrócenia czynności życiowych. Defibrylacja powinna być wdrożona najpóźniej kilka minut od zatrzymania krążenia, dlatego tak istotne jest, aby to świadkowie zdarzenia przeprowadzili tę czynność i by mieli dostęp do publicznego urządzenia.
Defibrylacja AED jest prosta i nie wymaga przeszkolenia ani wykształcenia medycznego. Oczywiście o wiele łatwiej i pewniej można się posługiwać defibrylatorem po przejściu kursu z jego obsługi. Zachęcamy do wzięcia udziału w kursach BLS+AED, na których przeprowadzamy symulacje i uczymy na szkoleniowych AED identycznych z tymi prawdziwymi.
Defibrylacja może być również wykonana przez członków ZRM, niestety z reguły jest już zbyt późno, gdyż od momentu wezwania pomocy do chwili, gdy ratownicy medyczni będą mogli przeprowadzić zabieg, mija od kilku do kilkunastu minut, a to zdecydowanie za długo.
Ogniwo 4 – wdrożenie czynności ALS i opieka poresuscytacyjna
Ostatnim elementem łańcucha przeżycia są czynności, które podejmują służby medyczne. To zaawansowane zabiegi resuscytacyjne oraz wszystkie czynności podejmowane, gdy zostaną już przywrócone podstawowe czynności życiowe.
Ten ostatni element należy już bezpośrednio do pracowników medycznych, natomiast trzy poprzedzające zależą od ludzi takich jak Ty – świadków zdarzenia. Teraz już wiesz, czym jest łańcuch przeżycia? Pamiętaj, że zaczyna się od Ciebie.
Bibliografia:
- Wytyczne resuscytacji 2015, „Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u osób dorosłych oraz automatyczna defibrylacja zewnętrzna”, prc.krakow.pl
- Wytyczne resuscytacji 2015, „Pierwsza pomoc”, prc.krakow.pl