Co to jest migotanie komór?

Migotanie komór (VF, z ang. ventricular fibrillation) to zagrażające życiu zaburzenie rytmu serca, w którym mięśnie komór serca wykonują szybkie, chaotyczne skurcze. Rytm serca staje się nieregularny, co zaburza normalny przepływ krwi, prowadząc do natychmiastowego obniżenia dostarczania tlenu do mózgu i innych narządów. W normalnych warunkach skurcze serca są kontrolowane przez impulsy elektryczne, które synchronizują jego pracę. W przypadku migotania komór ta synchronizacja zanika, a serce nie jest w stanie pompować krwi, co powoduje zatrzymanie krążenia. To sprawia, że migotanie komór jest niezwykle groźnym stanem bezpośredniego zagrożenia życia.

Migotanie komór to jedna z najczęstszych przyczyn zatrzymania krążenia u dorosłych. może wystąpić nagle i bez żadnych wcześniejszych objawów. Wymaga natychmiastowej interwencji – każda sekunda bez podjęcia działania obniża szanse poszkodowanego na przeżycie. Szybkie rozpoznanie i wykonanie defibrylacji, na przykład z użyciem automatycznego defibrylatora zewnętrznego (AED), może pozwolić przywrócić prawidłowy rytm serca i uratować życie poszkodowanego.

Jak rozpoznać migotanie komór?

Rozpoznanie migotania komór na podstawie objawów nie jest możliwe; diagnoza stawiana jest na podstawie elektrokardiogramu. Jednak objawy nagłego zatrzymania krążenia, będącego skutkiem VF, są łatwe do zauważenia i obejmują:

• Nagłą utratę przytomności – osoba z migotaniem komór szybko traci świadomość, zwykle w ciągu kilku sekund.
• Brak reakcji – poszkodowany nie reaguje na żadne bodźce, w tym głośne wołanie lub dotyk.
• Zatrzymanie oddechu – może występować płytki, nieregularny oddech lub całkowity jego brak. Często można zaobserwować tzw. oddech agonalny – nieregularne, łapczywe próby oddychania, które nie są efektywnymi oddechami.
• Brak tętna – w wyniku migotania komór serce nie pompuje krwi, co sprawia, że tętno jest niewyczuwalne.

W razie zaobserwowania tych objawów należy natychmiast rozpocząć akcję ratunkową, postępując zgodnie z algorytmem BLS.

Postępowanie przy migotaniu komór

W przypadku wystąpienia objawów będących następstwem migotania komór należy wdrożyć następujące postępowanie:

• Ocena bezpieczeństwa i reakcji poszkodowanego – trzeba upewnić się, że miejsce zdarzenia jest bezpieczne. Następnie należy delikatnie potrząsnąć osobę poszkodowaną np. za ramię i sprawdzić, czy reaguje.
• Sprawdzenie oddechu – odchylając głowę poszkodowanego do tyłu, należy sprawdzić, czy oddycha samodzielnie. Jeśli nie, konieczne jest przystąpienie do dalszych działań. Jeśli dostępny jest defibrylator AED, warto poprosić innych świadków zdarzenia o jego przyniesienie.
• Wezwanie pomocy – konieczne jest skontaktowanie się z Centrum Powiadamiania Ratunkowego poprzez zadzwonienie na numer alarmowy 112. Należy udzielić dyspozytorowi możliwie dokładnych informacji o zdarzeniu i stanie poszkodowanego.
• Przystąpienie do wykonywania resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO) – zgodnie z algorytmem 30:2 (30 uciśnięć klatki piersiowej na dwa oddechy ratunkowe).
• Użycie defibrylatora AED – gdy AED jest dostępny, należy uruchomić urządzenie i przeprowadzić defibrylację zgodnie z podawanymi przez nie instrukcjami.

RKO należy kontynuować do momentu przybycia pomocy medycznej lub odzyskania tętna i oddechu przez poszkodowanego.

Dlaczego szybka reakcja jest kluczowa?

Migotanie komór jest stanem wymagającym natychmiastowej interwencji. Brak przepływu krwi powoduje, że już po kilku minutach dochodzi do nieodwracalnych uszkodzeń mózgu, a po około 10 minutach szanse na przeżycie są minimalne. Dlatego kluczowa jest szybka reakcja świadków zdarzenia, która obejmuje wezwanie pomocy, przeprowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO) oraz zastosowanie defibrylacji.

Szybka defibrylacja, czyli przywrócenie normalnego rytmu serca za pomocą impulsu elektrycznego, jest podstawową metodą leczenia migotania komór. Defibrylacja przeprowadzona w ciągu pierwszych 3–5 minut od wystąpienia objawów może zwiększyć szanse na przeżycie poszkodowanego nawet o 70%. Dlatego umiejscowienie defibrylatorów AED w miejscach publicznych, takich jak centra handlowe, lotniska, siłownie czy szkoły, jest niezwykle istotne dla możliwości udzielenia skutecznej pomocy osobom w stanie nagłego zatrzymania krążenia.

Równie istotna jest wiedza o właściwym sposobie postępowania. Pomocą w nabyciu odpowiednich umiejętności jest kurs pierwszej pomocy. Opracowane przez Centrum Ratownictwa szkolenia, takie jak szkolenie BLS + AED dla firm, to solidna porcja teorii i ćwiczeń praktycznych, pozwalających przygotować się na reagowanie w sytuacjach zagrożenia zdrowia lub życia.

Bibliografia: A. Przybylski, Komorowe zaburzenia rytmu serca, Podyplomie.pl, dost. 23.10.2024 P. Bręborowicz, Migotanie komór (VF), Kardioserwis.pl, 26.12.2008, dost. 23.10.2024