Czym są oparzenia parą wodną?

Oparzenie parą wodną to uraz wywołany kontaktem skóry z gorącą parą wodną, która – w zależności od źródła, z którego się wydobywa – może mieć temperaturę przekraczającą 100°C. Para wodna może być wydzielana z różnych urządzeń, takich jak czajniki, garnki, żelazka, parownice, czy urządzenia przemysłowe. W wyniku tego kontaktu następuje szybkie przekazanie ciepła do skóry, co może prowadzić do poparzenia, uszkodzenia komórek skóry, tkanki podskórnej, a w skrajnych przypadkach także głębszych tkanek.

Kiedy i gdzie dochodzi do oparzeń parą wodną?

Do oparzeń parą wodną dochodzi najczęściej w wyniku kontaktu z gorącą parą wydobywającą się z urządzeń domowych lub przemysłowych. Do sytuacji, w których może dojść do wypadku, należą:

• Prace w kuchni – gotowanie na parze, otwieranie pokrywek garnków z gotującą się wodą, czy nieostrożne obchodzenie się z czajnikiem mogą prowadzić do oparzeń parą,
• Praca w przemyśle – zwłaszcza w branży spożywczej, chemicznej, energetycznej czy farmaceutycznej, gdzie procesy technologiczne wymagają wykorzystywania pary wodnej do ogrzewania lub przetwarzania produktów.
• Prace remontowe – gorącej pary wodnej używa się m.in. do usuwania tapet lub oczyszczania powierzchni w remontowanych budynkach.

Oparzenia parą wodną są szczególnie niebezpieczne w przypadku dzieci, które często nie zdają sobie sprawy z zagrożenia związanego z gorącą wodą i parą. Dzieci są również bardziej narażone na głębsze oparzenia ze względu na cieńszą skórę, co zwiększa ryzyko poważnych uszkodzeń tkanek.

Sprawdź: Wyposażenie apteczki – oparzenia

Jakie są objawy oparzenia parą wodną?

W zależności od stopnia oparzenia, objawy mogą się różnić. Oparzenia parą wodną można podzielić na trzy stopnie:

• Oparzenie I stopnia – obejmuje tylko naskórek. Objawia się zaczerwienieniem, bólem i lekkim obrzękiem. Skóra może być wrażliwa na dotyk.
• Oparzenie II stopnia – głębsze uszkodzenie skóry, które obejmuje naskórek i część skóry właściwej. Charakteryzuje się wystąpieniem pęcherzy, silnym bólem, obrzękiem oraz zaczerwienieniem. W tym przypadku może dojść do oparzeń drugiego stopnia z powstawaniem białych lub czerwonawych pęcherzy.
• Oparzenie III stopnia – to najcięższe oparzenie, które obejmuje wszystkie warstwy skóry i może wpływać na tkanki podskórne. Skóra może mieć kolor biały, a nawet brązowy lub czarny. W tym przypadku osoba poszkodowana może nie odczuwać bólu z powodu zniszczenia zakończeń nerwowych.

Pierwsza pomoc w przypadku oparzenia parą wodną

Oparzenia parą wymagają szybkiej reakcji, ponieważ niewłaściwe postępowanie może prowadzić do poważnych powikłań. Podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy to: Zachowanie spokoju – kluczowe zarówno dla osoby poszkodowanej, jak i dla udzielającej pomocy. Przede wszystkim należy ocenić sytuację, usunąć osobę poszkodowaną z miejsca źródła pary (jeśli to możliwe) i zadbać o własne bezpieczeństwo.

• Chłodzenie – poparzoną skórę należy płukać bieżącą letnią (nie zimną) wodą przez co najmniej 15 minut. Pozwoli to zmniejszyć ból, obrzęk oraz ryzyko uszkodzenia głębszych warstw skóry.
• Usunięcie odzieży – pozostawienie na ranie elementów odzieży mogą powodować pogłębianie się obrażeń. Należy to jednak zrobić ostrożnie, aby nie naruszyć skóry jeszcze bardziej.
• Zabezpieczenie rany – w przypadku oparzenia II i III stopnia nie należy przekłuwać pęcherzy. Należy przykryć ranę jałowym opatrunkiem lub czystą, nieprzylegającą tkaniną, aby zapobiec infekcji.

Nie należy stosować popularnych domowych sposobów na oparzenia parą, takich jak smarowanie rany tłuszczem, olejem czy pastą do zębów, ponieważ mogą one pogłębić uszkodzenia skóry i sprzyjać infekcjom.

Dodatkowo w przypadku oparzeń II i III stopnia, a także w sytuacjach, gdy oparzenie obejmuje duży obszar ciała, należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe. Szczególnie oparzenia twarzy, dróg oddechowych, dłoni, stóp i okolic genitaliów wymagają szybkiej interwencji medycznej.

Czytaj także: Co na oparzenia? Skuteczne sposoby.

Zapobieganie oparzeniom parą wodną

Aby uniknąć oparzeń parą, należy przestrzegać kilku prostych zasad:

• zachowanie ostrożności podczas pracy w kuchni – zwłaszcza podczas gotowania na parze, otwierania pokrywek garnków czy podgrzewania wody w czajniku,
• zabezpieczenie urządzeń domowych – upewnij się, że czajniki, ekspresy do kawy i żelazka są odpowiednio użytkowane i przechowywane w miejscach niedostępnych dla dzieci,
• edukacja dzieci – ucz dzieci, by nie podchodziły do gorących urządzeń, a także aby wiedziały, czym jest para wodna i dlaczego może być niebezpieczna. Warto zapoznawać je także z podstawowymi technikami pozwalającymi złagodzić ból przy oparzeniu parą, takimi jak chłodzenie rany pod bieżącą wodą.

Oparzenia parą stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i życia, zarówno u dorosłych, jak i dzieci. Szybka reakcja, prawidłowe udzielenie pierwszej pomocy i unikanie najczęstszych błędów mogą pomóc w minimalizowaniu skutków urazu. Kluczowe jest także przestrzeganie zasad bezpieczeństwa w codziennym życiu, aby zapobiec tego typu urazom. Regularne szkolenia z zakresu pierwszej pomocy, świadomość zagrożenia oraz tego, co należy robić przy oparzeniu parą, mogą pomóc w ochronie przed poważnymi urazami oraz ich następstwami.

Bibliografia: dr n. med. J. Jędrys, Oparzenia, Mp.pl 5.06.2017, dost. 8.12.2024