Opieka nad osobą starszą to zadanie wymagające nie tylko cierpliwości i empatii, ale także umiejętności z zakresu pierwszej pomocy. Wraz z wiekiem organizm staje się o wiele bardziej podatny na nagłe pogorszenie stanu zdrowia, jak również na groźne wypadki i urazy, które mogą wymagać szybkiej reakcji. Dlatego opiekunowie, zarówno w domach opieki, jak i rodziny, muszą być przygotowani do radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych. Kluczowe są tutaj umiejętności z zakresu pierwszej pomocy dla seniorów, podobnie jak wiedza o tym, jak przygotować otoczenie, by zminimalizować zagrożenie.
Najczęstsze zagrożenia dla zdrowia osób starszych
W pracy z osobami starszymi opiekunowie muszą być świadomi, że podeszły wiek wiąże się z różnymi schorzeniami, które mogą prowadzić do nagłego pogorszenia się stanu zdrowia. Seniorzy należą do osób szczególnie podatnych na rozmaite urazy i choroby. Jak wskazują programy szkoleń, takich jak kurs pierwszej pomocy, wśród najczęstszych zagrożeń, które wymagają szybkiej interwencji i ratowania życia seniora, należy wymienić:
Upadki
Omawiając temat udzielania pierwszej pomocy osobom starszym, należy podkreślić, że seniorzy są szczególnie narażeni na urazy będące wynikiem upadków. Wraz z wiekiem siła mięśniowa i koordynacja ruchowa słabną, co zwiększa ryzyko wystąpienia takowych. Dodatkowo dochodzi do nich w wyniku zaburzeń równowagi, widzenia, jak również na skutek przyjmowania leków mogących obniżać sprawność ruchową.
Udar mózgu
Udar to nagłe, miejscowe zaburzenie krążenia krwi w mózgu. Jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia, wymagające natychmiastowej interwencji. U osób starszych ryzyko udaru wzrasta z powodu częściej występujących chorób serca, nadciśnienia czy cukrzycy.
Charakterystyczne objawy udaru to:
- nagły ból i zawroty głowy,
- drętwienie twarzy lub kończyn po jednej strony ciała,
- trudności w mówieniu lub rozumieniu mowy, *trudności z utrzymaniem równowagi.
Zawał serca
Zawał serca to kolejny stan bezpośredniego zagrożenia życia, który szczególnie często występuje u osób starszych – szczególnie tych, które cierpią na choroby układu sercowo-naczyniowego.
Najczęstsze symptomy zawału serca to:
- uczucie ucisku i ból w klatce piersiowej, często promieniujący do ramienia, pleców lub szyi,
- duszności, zimne poty,
- nudności,
- zawroty głowy.
Często może dojść też do nagłego pogorszenia stanu zdrowia, obejmującego takie sytuacje jak gwałtowny spadek ciśnienia, silne zawroty głowy, omdlenia czy problemy z oddychaniem.
Co zrobić w razie wypadku?
Niezależnie od powodu pogorszenia się stanu zdrowia, udzielając pierwszej pomocy osobie starszej, należy upewnić się, czy jest ona przytomna i nie ma widocznych urazów. Jeśli poszkodowany nie reaguje lub występują u niego objawy udaru bądź zawału, konieczne jest natychmiastowe wezwanie pogotowia ratunkowego.
Podczas udzielania pierwszej pomocy u osób starszych należy również zachować spokój. Jeśli poszkodowany jest przytomny, należy go uspokoić i zachęcić do pozostania na miejscu do przybycia służb ratunkowych, które upewnią się, czy nie doszło do poważniejszych urazów. Konieczne jest również stałe monitorowanie stanu zdrowia poszkodowanego do momentu przejęcia go przez pogotowie.
Jak zmniejszyć ryzyko wypadków?
Choć nie wszystkim wypadkom można zapobiec, istnieją różne sposoby na to, by zmniejszyć zagrożenie zdrowia osób starszych. Wielu nieszczęśliwym zdarzeniom można zapobiec dzięki odpowiedniej opiece nad osobą starszą, organizacji przestrzeni, przystosowaniu mieszkania oraz profilaktyce zdrowotnej.
Przystosowując mieszkanie do potrzeb osoby starszej, należy zwrócić szczególną uwagę na:
usuwanie przeszkód – upewnij się, że podłogi są wolne od przeszkód, takich jak dywany czy niepotrzebne meble. Dziecięce zabawki, przewody elektryczne i inne przedmioty, o które można się potknąć, należy przechowywać w bezpiecznych miejscach,
stosowanie antypoślizgowych mat i chodników – szczególnie w łazience i kuchni, gdzie szczególnie łatwo jest o poślizgnięcie na śliskiej powierzchni,
oświetlenie – warto zapewnić odpowiednie oświetlenie w całym mieszkaniu, zwłaszcza na korytarzach, schodach oraz w łazience, by zmniejszyć ryzyko potknięcia po ciemku,
pomoce w poruszaniu się, np. uchwyty i poręcze instalowane w łazience lub przy schodach, pomagające w utrzymaniu równowagi.
Bardzo ważne jest również monitorowanie stanu zdrowia poprzez regularne badania lekarskie. W przypadku osób starszych szczególnie ważna jest kontrola ciśnienia krwi, poziomu cukru i cholesterolu oraz inne badania pozwalające wykryć problemy zdrowotne na wczesnym etapie. Istotna jest również ogólna profilaktyka, w postaci zbilansowanej diety i aktywności fizycznej.
Opieka nad osobą starszą to odpowiedzialne zadanie, które wymaga nie tylko umiejętności udzielania wsparcia przy codziennych czynnościach, ale i znajomości zasad pierwszej pomocy – zarówno w domu seniora, jak i w mieszkaniu. Upadki, nagłe zachorowania, udary i zawały u seniorów zdarzają się częściej, niż u młodszych osób. Dlatego opiekun osoby starszej powinien być zawsze przygotowany, by móc skutecznie interweniować. Istotne w przygotowaniu do tej roli są szkolenia, takie jak prowadzone przez Centrum Ratownictwa.
Dzięki odpowiedniemu przygotowaniu teoretycznemu i ćwiczeniom praktycznym opiekun seniora może zapewnić swoim podopiecznym bezpieczeństwo i komfort w każdej sytuacji.