Pierwsza pomoc w szkołach – dotychczasowe podejście
Do tej pory edukacja w zakresie pierwszej pomocy w polskiej szkole była realizowana w bardzo ograniczonym zakresie. Najczęściej zagadnienia z tej dziedziny pojawiały się w ramach takich zajęć jak edukacja dla bezpieczeństwa, lekcji wychowania fizycznego czy na specjalnie organizowanych, zazwyczaj nieobowiązkowych warsztatach. W efekcie wielu uczniów kończyło szkoły bez odpowiednio ugruntowanej wiedzy z zakresu pierwszej pomocy. Konsekwencją jest niedostateczna świadomość społeczna na temat zachowania w sytuacjach zagrożenia zdrowia lub życia.
Nowe przepisy w podstawie programowej
Zmiany, które wejdą w życie od września 2024 roku, mają na celu systematyczne i obowiązkowe wprowadzenie edukacji w zakresie pierwszej pomocy do programu nauczania. Zgodnie z założeniem twórców nowelizacji przepisów, ma to sprawić, że pierwsza pomoc w szkołach od 2024 roku stanie się integralną częścią edukacji w szkołach podstawowych oraz ponadpodstawowych. Zmiany te zostają wprowadzone przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji z 20 maja 2024 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz. U. poz. 781) oraz rozporządzenia Ministra Edukacji z dnia 28 czerwca 2024 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz. U. z 2024 r. poz. 996). Według nowej podstawy programowej, nauczanie pierwszej pomocy w szkołach od 2024 roku będzie realizowane już od pierwszych klas. Zakres przekazywanej wiedzy ma być stopniowo rozszerzany na kolejnych etapach edukacji. W podstawie programowej dla klas I-III szkoły podstawowej zagadnienia z zakresu pierwszej pomocy mają stać się częścią wymagań z obszaru „Osiągnięcia w zakresie funkcji życiowych człowieka, ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i odpoczynku”. Z kolei na dalszych etapach nauczania nauka pierwszej pomocy w szkołach w 2024 roku ma być realizowana w ramach zajęć z wychowawcą. Co istotne, decyzję o tematyce i liczbie godzin przeznaczonych na to zagadnienie ma podejmować każdorazowo wychowawca. Ponadto minister edukacji skieruje do kuratorów oświaty list wskazujący na konieczność zadbania o pozytywny i sprzyjający klimat dla działań fundacji WOŚP oraz programu „Ratujemy i Uczymy Ratować”.
Cele i założenia nowych przepisów
Celem nowelizacji podstawy programowej 2024 jest przede wszystkim zwiększenie liczby osób, które posiadają umiejętności niezbędne do udzielania pierwszej pomocy. Dzięki wprowadzeniu edukacji w tym zakresie młodzież ma być oswajana z tematem od najmłodszych lat. To z kolei ma sprawić, że pomaganie w stanach zagrożenia zdrowia lub życia stanie się naturalne i intuicyjne. Zgodnie z założeniami, program nauczania dla szkół z zakresu pierwszej pomocy od 2024 roku ma obejmować:
- systematyczne nauczanie pierwszej pomocy – zamiast organizacji jednorazowych szkoleń czy kursów, wiedza będzie przekazywana systematycznie, dzięki czemu będzie mogła być lepiej przyswojona i utrwalona,
- praktyczne podejście – obowiązujące od 2024 roku zmiany w edukacji kładą szczególny nacisk na naukę poprzez działanie. W praktyce oznacza to, że uczniowie mają regularnie ćwiczyć techniki udzielania pierwszej pomocy na fantomach oraz w ramach inscenizowanych scenek,
- rozwój postaw prospołecznych – edukacja w zakresie pierwszej pomocy ma na celu również wykształcenie takich postaw jak odpowiedzialność za innych, gotowość do niesienia pomocy i świadomość roli szybkiej reakcji w sytuacjach zagrożenia życia.
Wyzwania związane ze zmianami w podstawie programowej
Mimo że wprowadzenie nauki pierwszej pomocy do podstawy programowej niesie za sobą liczne korzyści, to jednak wiąże się także z pewnymi wyzwaniami. Wśród nich należy wymienić przede wszystkim:
- konieczność zapewnienia odpowiedniego wyposażenia – fantomów do ćwiczeń RKO, defibrylatorów szkoleniowych czy materiałów dydaktycznych,
- konieczność przygotowania nauczycieli do prowadzenia zajęć lub ich organizacji przy pomocy zewnętrznych form szkoleniowych (takich jak materiały zamieszczone na Zintegrowanej Platformie Edukacyjnej) lub kursów organizowanych przez podmioty takie jak Centrum Ratownictwa.
Czytaj także: Kto może uczyć edukacji dla bezpieczeństwa EDB?
Pomimo szeregu wyzwań, korzyści związane z wprowadzeniem nauki pierwszej pomocy do podstawy programowej są nieocenione. Przede wszystkim oznacza to bowiem zwiększenie świadomości uczniów, którzy będą odpowiednio przygotowani do radzenia sobie w sytuacjach nagłych. To z kolei stanowi istotną inwestycję w bezpieczeństwo publiczne. Zwiększa się bowiem liczba osób, które potrafią udzielać pierwszej pomocy, co przynosi korzyści dla całego społeczeństwa. Dlatego należy założyć, że w przyszłości tematyka ta będzie rozwijana – zarówno poprzez wprowadzanie nowych, bardziej zaawansowanych kursów i szkoleń, jak i poprzez współpracę placówek edukacyjnych z organizacjami pozarządowymi, służbami ratunkowymi czy jednostkami OSP. Zmiany w edukacji w 2024 roku to również odpowiedź na zmieniające się potrzeby społeczeństwa, o ile jego program będzie regularnie aktualizowany i dostosowywany do nowych wyzwań.