Zanim ruszysz na pomoc tonącemu

W ratownictwie chodzi o ratowanie ludzkiego życia, ale nie z narażeniem własnego, dlatego zawsze wspominamy o bezpieczeństwie własnym. Zanim ruszysz na pomoc osobie, która się topi, miej pewność, że jesteś w stanie tego dokonać. Pierwsza pomoc przy tonięciu jest niezwykle wymagająca, bo w pewnym sensie narażasz własne życie, gdy wchodzisz do wody. Jeżeli nie umiesz pływać, masz wątpliwości czy dasz radę, prąd rzeki jest zbyt silny lub zachodzą inne okoliczności, które mogą powodować zagrożenie Twojego życia, nie wchodź do wody, lecz wezwij pomoc. Zadzwoń na numer alarmowy 112 i opisz sytuację, a dyspozytor przydzieli odpowiednie jednostki ratunkowe.

Jeżeli jednak zdecydujesz się ruszyć na pomoc osobie, która się topi, miejsce jest bezpieczne i nie zagraża Twojemu życiu, musisz wyciągnąć poszkodowanego z wody. Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny i nie oddycha, już na etapie holowania warto udrożnić mu drogi oddechowe, a osoby przeszkolone, posiadające umiejętności mogą wykonać oddechy ratownicze (jeżeli jest to możliwe). W przypadku podejrzenia urazu kręgosłupa należy ograniczyć ruchy szyi i starać się stabilizować kręgosłup szyjny.

Pierwsza pomoc przy utonięciu – postępowanie

Wyciągnąwszy poszkodowanego na brzeg, pierwsza pomoc przy utonięciu powinna przebiegać zgodnie z algorytmem BLS dostosowanym do sytuacji szczególnej, jaką jest utonięcie. W pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy poszkodowany reaguje, udrożnić drogi oddechowe (zalegającą wodę, czy wymiociny należy usunąć) i ocenić obecność oznak życia. Osoba przebywająca pod wodą może mieć oddech agonalny, który nie jest prawidłowy i należy go traktować jako brak oddechu.

Zdarza się, że u ofiar tonięcia widoczna jest duża ilość piany wydobywającej się z ust, jest to spowodowane mieszaniem się wody z powietrzem w drogach oddechowych. Piana nie przeszkadza w wykonywaniu wentylacji, jednak jeżeli pojawi się zarzucanie treści pokarmowej lub połkniętej wody, należy obrócić poszkodowanego i pozbyć się płynu lub odessać wydzielinę za pomocą ssaka.

Po udrożnieniu dróg oddechowych, w sytuacji braku czynności życiowych osoba udzielająca pomocy powinna wykonać 5 oddechów ratowniczych (jeżeli jest to możliwe, w warunkach KPP z użyciem tlenu). Wdech powinien trwać około 1 sekundy z widocznym uniesieniem klatki piersiowej. Po wykonaniu 5 oddechów trzeba ponownie sprawdzić oznaki życia (zdarza się, że u osób podtopionych wraca spontaniczny oddech), a jeżeli ich nie ma, należy natychmiast rozpocząć uciski klatki piersiowej (30 ucisków i 2 oddechy). Uciski powinny być prowadzone na twardej powierzchni.

O ile w przypadku typowego NZK wytyczne resuscytacji mówią, że można powstrzymać się od wykonywania oddechów ratowniczych w sytuacji, w której nie chcemy tego robić, tak w przypadku utopień zaleca się, aby te oddechy wykonywać. Do NZK u topielców dochodzi w wyniku hipoksji, dlatego same uciski klatki piersiowej mogą być nieskuteczne. Wybierając się nad wodę, warto w podręcznej apteczce lub nawet w kieszeni mieć jednorazową maseczkę do prowadzenia oddechu zastępczego.

Pierwsza pomoc przy utonięciu – wykorzystanie AED

W przypadku utonięcia u poszkodowanego często dochodzi do zaburzeń rytmu serca, zanim nastąpi jego całkowite zatrzymanie. Z tego względu rekomendowane jest użycie automatycznego defibrylatora zewnętrznego (AED), jeżeli tylko jest dostępny. Na osuszoną klatkę piersiową poszkodowanego należy przykleić elektrody AED i postępować zgodnie z poleceniami wydawanymi przez urządzenie. Podczas defibrylacji osoba poszkodowana nie powinna mieć kontaktu z wodą, jednakże wilgotne podłoże nie jest przeciwwskazaniem do wykonania defibrylacji.

Pierwsza pomoc w przypadku utonięcia – przedłużone RKO

Utonięcie najczęściej odbywa się w zimnej wodzie, co spowalnia nieco procesy metaboliczne i wolniej dochodzi do uszkodzeń mózgu, dlatego RKO należy podjąć nawet u osoby, która relatywnie długo przebywała pod wodą. Jest to też wskazanie do prowadzenia przedłużonej resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

Gdy uda się przywrócić podstawowe czynności życiowe, poszkodowanego należy ułożyć w pozycji bezpiecznej, okryć go folią NRC, by zapobiec wychłodzeniu i kontrolować czynności życiowe do czasu przybycia Zespołu Ratownictwa Medycznego.

W Centrum Ratownictwa prowadzimy kursy pierwszej pomocy oraz kwalifikowanej pierwszej pomocy, podczas których ćwiczymy również takie sytuacje. Zachęcamy do udziału w naszych szkoleniach.

Bibliografia: 1. Wytyczne resuscytacji 2021, Zatrzymanie krążenia – postępowanie w sytuacjach szczególnych prc.krakow.pl (dostęp: 27.07.2021);