Policyjne procedury ratownictwa: szczególne przygotowanie do realizacji szczególnych zadań. Analiza wybranych aspektów szkolenia funkcjonariuszy Komendy Głównej Policji.

Wzmianek o udzielaniu pierwszej pomocy historycy dopatrują się już w zapisach 2 księgi królewskiej mówiącej o Elizeuszu, który przywrócił zabiegami reanimacyjnymi życie małemu chłopcu[1]. W polskim systemie normatywnym Ustawodawca na wzór innych społeczeństw obywatelskich zawarł kodeksowe zobowiązanie obywateli do udzielenia pomocy osobom znajdującym się w sytuacji zagrożenia życia i zdrowia. Art. 162 §1 Kodeksu Karnego stanowi: „Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”[2]wskazując powinność wszystkich obywateli do niesienia pomocy w sytuacjach nagłych.

Wyrazem troski o bezpieczeństwo obywateli w stanie nagłego zagrożenia życia i zdrowia było wprowadzenie Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Art. 1 stanowi: „W celu realizacji zadań państwa polegających na zapewnieniu pomocy każdej osobie znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego tworzy się system Państwowe Ratownictwo Medyczne, zwany dalej "systemem".”[3] System, w ujęciu ustawodawczym należy rozumieć, jako zespół elementów powiązanych wzajemnymi relacjami i realizujących funkcję nadrzędną.[4] Jednym z elementów tego systemu jest struktura Policji, jako instytucji publicznej o szerokim zakresie odpowiedzialności w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, włączona w działania ratownicze zapisem art. 15 ustawy o państwowym ratownictwie medycznym: „Jednostkami współpracującymi z systemem są służby ustawowo powołane do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, w szczególności: jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej, jednostki ochrony przeciwpożarowej włączone do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, (…), inne jednostki podległe lub nadzorowane przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych i Ministra Obrony Narodowej.”[5]

Nowe zadania postawione przed funkcjonariuszami Policji, wymagają nowego spojrzenia na zagadnienie udzielania pierwszej pomocy, a przede wszystkim kształcenia kadr w zakresie specjalistycznych procedur ratowniczych przygotowanych i wdrożonych w ścisłym związku ze specyfiką wykonywanych przez funkcjonariuszy obowiązków (kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz medycznych czynności ratunkowych)[6],[7]. W celu należytego przygotowania struktur Policji dzięki wysiłkom Komendanta Głównego Policji oraz wsparciu Europejskiego Funduszu Społecznego14 listopada 2011 rozpoczął się największy w Polsce projekt szkoleniowy z zakresu Kwalifikowanej Pierwszej Pomocy adresowany do funkcjonariuszy Policji z wydziałów prewencji, ruchu drogowego oraz samodzielnych pododdziałów antyterrorystycznych. Policjanci w trakcie trwającego 66 godzin szkolenia uzyskują tytuł ratownika w myśl Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym nabywając umiejętności do wykorzystania, których jakie zobowiązany jest podjąć ratownik wobec osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowia. W odróżnieniu od osoby udzielających pierwszej pomocy z wykorzystaniem udostępnionych do powszechnego obrotu wyrobów medycznych oraz produktów leczniczych, ratownik w myśl ustawy, powinien zostać wyszkolony oraz wyposażony w sposób umożliwiający wykorzystanie specjalistycznego sprzętu. Program szkolenia funkcjonariuszy Policji obejmuje zastosowanie wyposażenia ratowniczego różnego przeznaczenia i specyfiki. Poczynając od rurek ustno-gardłowych, maski resuscytacyjnej, worka samorozprężalnego czy zestawu do prowadzenia tlenoterapii (butli z tlenem, reduktora i maski) aż po półautomatyczny defibrylator, deskę ortopedyczną, szyny wyciągowe czy opatrunki hemostatyczne, funkcjonariusz ratownik powinien dysponować wiedzą i umiejętnościami wystarczającymi do udzielenia pomocy w sytuacji zagrożenia życia i zdrowia. Już pierwsze kursy pokazały konieczność zmodyfikowania treści nauczania w zakresie procedur medycznych ze względu na specyfikę pracy policjantów. W wyniku analizy wybranych zagadnień programu szkolenia oraz zebranych doświadczeń autorzy przedstawiają poniżej charakterystykę zmian procedur ratowniczych i ich modyfikacji uwarunkowanych specyfiką służby policjanta – ratownika.

Kwalifikowana pierwsza pomoc czy T.E.M.S. (Tactical Emergency Medical System)?

Kwalifikowana Pierwsza Pomoc to zespół czynności podejmowanych wobec osób w stanie zagrożenia zdrowia opisanych programem nauczania opartym o dostępne wytyczne polskich oraz zagranicznych towarzystw i organizacji zajmujących się metodyką prowadzenia działań ratowniczych, takich jak Europejska Rada Resuscytacji oraz jej krajowy odpowiednik w postaci Polskiej Rady Resuscytacji, a także Polskie Towarzystwo Medycyny Ratunkowej . Z reguły zalecenia tych instytucji publikowane w formie cyklicznie wydawanych wytycznych dotyczą działania w warunkach ”cywilnych”, bezpiecznych dla osób udzielających pomocy, zalecając w większości wycofanie się ratownika z wszelkich sytuacji, w których zagrożone jest jego bezpieczeństwo zarówno ze strony osób trzecich, jak i otaczającego środowiska (np. materiałów niebezpiecznych). Europejskie standardy w pierwszym punkcie algorytmu prowadzenia działań ratowniczych stanowią: „Make sure you, the victim and any bystanders are safe.”[8] („Upewnij się, że Ty, pacjent oraz jakikolwiek świadek zdarzenia jesteście bezpieczni”). W przypadku wystąpienia jakiegokolwiek zagrożenia, w szczególności skierowanego przeciwko osobie udzielającej pomocy wskazane jest odstąpienie od dalszych działań. Zalecane jest wówczas wezwanie na miejsce zdarzenia stosownych służb porządkowych. Ich zadaniem jest stworzenie warunków bezpiecznych lub ewakuacja pacjenta z miejsca zagrożenia do lokalizacji pozwalającej na podjęcie medycznych czynności ratunkowych. Często zdarza się jednak, że żadna z opisanych możliwości nie jest dostępna, a pomoc ze strony personelu medycznego możliwa jest dopiero w odległej perspektywie czasowej. W tych okolicznościach powstaje konieczność podjęcia działania przez policjantów posiadających wiedzę i umiejętności niezbędne do uzyskania tytułu ratownika. Stawiając pytanie o zadania, jakie powinni oni wykonać w obszarze, gdzie cywilne służby medyczne nie mogą realizować swoich zadań należy zwrócić uwagę na granice kompetencji służb ratowniczych? Możliwości ich działania ograniczają się do strefy dla nich bezpiecznej. Wobec powyższego najpilniejszymi potrzebami stają się często: natychmiastowa ewakuacja poszkodowanych do strefy bezpiecznej oraz przekazanie ich personelowi medycznemu. Niestety złożoność scenariuszy, z jakimi mają do czynienia Policjanci wskazuje, że są sytuacje taktyczne, w których natychmiastowa ewakuacja nie jest możliwa. Wówczas działanie w zakresie podstawowych zabiegów ratujących życie pozostaje w rękach funkcjonariuszy znajdujących się w bezpośrednim pobliżu poszkodowanego. Zadaniem instruktorów ratownictwa prowadzących szkolenie funkcjonariuszy jest przygotowanie ich do działań zapewniających jak największe szanse na przeżycie poszkodowanych w warunkach czasowego braku dostępu do medycznych czynności ratunkowych. Ze względu na trudny do oszacowania czas pozostawania ratownika z poszkodowanym w miejscu odciętym od zewnętrznej pomocy znaczna część programu szkolenia powinna obejmować zarówno naukę technik ewakuacji, jak i trening samodzielnego prowadzenia działań ratunkowych w strefie zagrożenia (określanych żargonowo mianem strategii działań stay and play). W przygotowaniu oraz realizacji programu szkolenia ratowników należy położyć szczególny nacisk nie tylko na zagrożenie ze strony otaczającego środowiska, ale także często na znaczny brak komfortu towarzyszący pracy policjanta. Zarówno praca z pacjentem w pozycji leżącej, jak i złe warunki oświetleniowe, a w szczególnych sytuacjach konieczność stosowania maski przeciwgazowej lub wykorzystania zasłony w celu uniknięcia nieprzyjacielskiego ognia, są źródłem stresu wpływającego na jakość prowadzonych działań ratunkowych oraz ich skuteczność.[9] Biorąc pod uwagę taką złożoność środowiska pracy, powstaje pytanie czy do zabezpieczenia operacji policyjnych kwalifikowana pierwsza pomoc pozostaje wystarczającym zakresem czynności. O ile wystarcza on do prowadzenia działań ratunkowych w warunkach rutynowej realizacji zadań par patrolowych lub oddziałów prewencji, należy rozważyć jego rozszerzenie o procedury ratownicze stosowane w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa życia i zdrowia policjantów interweniujących w ramach działań specjalnych lub zatrzymań prowadzonych przez oddziały realizacji. Idąc wzorem amerykańskich standardów, procedury te wchodzą w skład działań T.E.M.S. (Tactical Emergency Medical Support) Do dnia dzisiejszego w większości samodzielnych pododdziałów antyterrorystycznych Policji służbę pełni znaczna liczba funkcjonariuszy, którzy niezależnie od podstawowego zakresu kompetencji i umiejętności (wspólnego dla wszystkich członków oddziału) posiadają także dodatkowe wykształcenie potwierdzone uprawnieniami ratownika medycznego oraz wyposażenie pozwalające na prowadzenie opisanych powyżej działań. Na dzień dzisiejszy jednak ani obecność ratownika medycznego w zespole nie jest wymogiem formalnym, ani tok ich szkolenia nie wprowadza spójnego i zunifikowanego systemu kompetencji i umiejętności.

W codziennej pracy funkcjonariuszy policji, w trakcie realizacji interwencji lub prowadzenia działań prewencyjnych często dochodzi do zdarzeń wymagających od funkcjonariuszy podjęcia działań ratowniczych. Szczególny charakter tych działań polega na konieczności realizacji różnych, niejednokrotnie stojących wobec siebie w sprzeczności celów, takich jak: dopełnienie formalnych obowiązków policyjnych, dbałość o bezbieczeństwo członków zespołu, opieka nad poszkodowanymi osobami postronnymi zdarzenia (np. świadkami), jak również zapewnienie minimum niezbędnej ochrony życia i zdrowia osoby w stosunku , do której prowadzone są działania policyjne (np. aresztowanie). W odniesieniu do rutynowych zadań Policji całkowicie wystarczającym zakresem obowiązków pozwalającym zagwarantować optymalny poziom bezpieczeństwa poszkodowanych oraz funkcjonariuszy pozostaje zakres kwalifikowanej pierwszej pomocy. Właściwą kolejnością działań na miejscu zdarzenia w ramach procedur kwalifikowanej pierwszej pomocy jest w tych sytuacjach: zabezpieczenie miejsca zdarzenia, wdrożenie stosownych procedur medycznych, ewentualna organizacja ewakuacji poszkodowanych, jeżeli zachodzi taka konieczność oraz przeprowadzenie czynności służbowych w obliczu niejednokrotnie wrogiego środowiska i ograniczonych zasobów. W trakcie 66-godzinnego szkolenia funkcjonariusze przygotowujący się do wypełnienia zadań Policji, jako jednostki wspierającej Państwowy System Ratownictwa Medycznego powinni oprócz proceduralnych zasad oraz umiejętności praktycznych wykształcić umiejętność właściwej interakcji ze świadkami zdarzenia oraz osobami postronnymi, opartej na kilku prostych zasadach.W sytuacji prowadzenia działań ratunkowych kluczowe jest zachowanie policjantów-ratowników, którzy swoją postawą mają możliwość wpłynięcia na uczestników zdarzenia oraz emocje osób postronnych. Poniżej został przedstawiony, proponowany przez autorów i realizowany przez instruktorów Centrum Ratownictwa schemat dobrych praktyk prowadzenia działań ratunkowych:

Mów ciałem

mowa ciała jest istotnym kanałem komunikacyjnym i niesie ze sobą znaczną ilość informacji o liderze i jego zdolności opanowania sytuacji kryzysowej. Gesty ratownika muszą być zdecydowane, widoczne i proste. Silnym czynnikiem wpływającym na jakość wywieranego przez funkcjonariusza wpływu na jego otoczenie jest wykorzystanie symboliki munduru oraz odznaki służbowej.

Niech wszyscy słyszą

ratownik powinien dołożyć wszelkich starań, aby był dobrze słyszany oraz właściwie zrozumiany. Komunikaty powinny być krótkie i proste. Doświadczenia autorów zarówno w zakresie prowadzenia działań ratunkowych, jak i szkolenia funkcjonariuszy wskazują, że nawet najlepiej przygotowany plan prowadzenia działań ratunkowych nie odniesie skutku, jeżeli nie zostanie w sposób zrozumiały przedstawiony wszystkim uczestnikom działania.

Zapobiegaj

wiele zdarzeń, w których zachodzi potrzeba udzielenia pomocy medycznej występuje w miejscach publicznie dostępnych stwarzając okoliczności, w których ratownik oprócz pacjenta zobowiązany jest obcować ze znaczną liczbą przygodnych świadków. W powyższych sytuacjach konieczne jest wykorzystanie wszelkich dostępnych środków mających na celu zapobiegnięcie wybuchowi paniki oraz niepożądanym reakcjom histerycznym poszczególnych osób.

Bądź widoczny

uczestnicy zdarzenia powinni mieć możliwość łatwej identyfikacji oraz lokalizacji ratownika. W sytuacjach, w których ratownik zobowiązany jest do prowadzenia działań w bardziej rozległym terenie dobra widoczność pozwala nie tylko poszkodowanym szybko uzyskać pomoc, wsparcie czy poradę, ale także ułatwia ratownikom wzajemne porozumiewanie się. Swoim zachowaniem policjant powinien zachęcać do współpracy budując świadomość zespołową.

Planuj

zgodnie z zasadą „błędne planowanie, to planowanie błędów” każde działanie zmierzające do ratowania życia i zdrowia musi opierać się na szczegółowej ocenie szans i zagrożeń oraz dostępnych dla ratownika sił i środków. Nawyk przewidywania następstw działań oraz systematycznej realizacji planu powinien być wykształcony wśród ratowników już na etapie szkolenia.

Materiał opanowany na zajęciach KPP należy traktować, jako zbiór elementarnych zasad, które ratownik powinien powiązać i wdrożyć na miejscu zdarzenia, w zależności od zastanych warunków, dostosowując sposób swojego postępowania do rozwoju sytuacji. Należy tutaj zwrócić uwagę na wpływ właściwego przygotowania ratownika w trakcie szkolenia do prowadzenia działań ratunkowych pod wpływem silnego stresu wynikającego z przebiegu wypadku. Zarówno wśród świadków zdarzenia jak i samego zespołu podejmującego się udzielenia pomocy największy wpływ emocji na sposób zachowania oraz jakość podejmowanych decyzji możemy zaobserwować w pierwszych chwilach prowadzenia akcji ratowniczej. Wówczas, gdy warunki na miejscu zdarzenia nie zostały jeszcze w pełni rozpoznane przez funkcjonariuszy, a działania zaradcze nie zostały jeszcze w pełni wdrożone, możliwość wystąpienia błędów w zakresie planowania wynikających ze stanu emocjonalnego zespołu prowadzącego działania jest największa. W tym okresie manifestacja reakcji wyrażających: strach, bezradność, złość, agresję, apatię, dezorientację, niepokój czy smutek mają ogromny wpływ, na prawidłowość procesu decyzyjnego, a co za tym idzie, jakość działań ratowniczych. Autorzy artykułu zwracają uwagę na konieczność kształtowania u uczestników szkoleń kwalifikowanej pierwszej pomocy pamięci proceduralnej.[10] Już na etapie szkolenia, konieczne jest wykształcenie wśród funkcjonariuszy przygotowywanych do prowadzenia działań ratunkowych właściwych, odruchowych zachowań pozwalających ograniczyć wpływ emocji, na jakość decyzji podejmowanych w sytuacji ratowania życia. Wielokrotne powtarzanie na etapie szkolenia, prostych procedur ratowniczych takich jak algorytmy postępowania w zakresie podstawowych zabiegów ratujących życie[11] pozwala na wykształcenie wśród ratowników nawyków właściwej kolejności czynności diagnostycznych, lub kontroli bezpieczeństwa zespołu. Wynika to z czynnościowej lokalizacji ośrodków korowych i podkorowych tego rodzaju pamięci w strukturach ośrodkowego układu nerwowego odpowiadających za motorykę ruchu, tj. w móżdżku oraz jądrach podstawy[12] Celem szkolenia opartego na powtarzalności procedur ratowniczych jest minimalizacja prawdopodobieństwa podejmowania błędnych decyzji pod wpływem stresu wywołanego przez środowisko, w jakim działa ratownik. Profilowany pod kontem działań policyjnych kurs kwalifikowanej pierwszej pomocy nie tylko pozwala na uzyskanie kwalifikacji opisanych w treści Ustawy o państwowym ratownictwie medycznym, ale także stwarza możliwość kształtowania prawidłowych zachowań związanych z wdrażaniem procedur medycznych zarówno w warunkach bezpiecznych dla ratowników jak w warunkach bojowych. Na wpływ stresu, wynikającego z sytuacji zagrożenia życia w warunkach bojowych, zwrócili także uwagę autorzy publikacji zatytułowanej: „Zasady, polityka i parametry planowania zabezpieczenia medycznego ACE-AD 85-8” wskazując, że przypadki stresu wynikającego z prowadzonych działań bojowych mogą być przyczyną nawet 17 % strat bojowych przyjmując za wskażnik Total Battle Casualty(TBC).[13]

Autorzy artykułu zwracają szczególoną uwagę na potrzebe wprowadzenia w ramach programu kwalifikowanej pierwszej pomocy w części zatytułowanej „zajęcia do dyspozycji prowadzących”[14] zestawu symulacji działań ratunkowych prowadzonych w warunkach dostosowanych do specyfiki zadań stawianych danej grupie uczestników kursu. W ramach szkolenia funkcjonariusz przygotowywany do uzyskania tytułu ratownika powinien zostać przygotowany nie tylko do działania w warunkach stresu, lecz także podejmowania decyzji zmierzających do ratowania życia poszkodowanych, a także w sytuacji, w której pomimo starań i wysiłków może dochodzić do pogorszenia stanu pacjenta, lub nieskuteczności prowadzonych działań. W trakcie realizacji programu szkolenia kwalifikowanej pierwszej pomocy funkcjonariusze powinni uzyskać szczegółową wiedzę, pozwalającą zrozumieć, że stan zdrowia wielu poszkodowanych może, pomimo podejmowanych działań, ulegać pogorszeniu prowadząc do nieodwracalnych zmian, a nawet zgonu bez względu na prawidłowość postępowania ratownika. Wiedza ta pozwala ograniczyć zjawisko niepewności ratownika, co do skuteczności udzielanej pomocy. Niepewność w tym wypadku rozumiana jest przez autorów, jako stan poznawczy, w którym zaburzona jest świadomość własnego położenia lub zdolność przewidzenia konsekwencji podejmowanych działań. O złożoności tego zjawiska behawioralnego decyduje wiele czynników, lecz tylko niektóre są znane i możliwe do uwzględnienia w procesie decyzyjnym[15]. Jedyną drogą ograniczenia jej wpływu, na jakość prowadzonych działań ratunkowych jest wykształcenie wśród policjantów na etapie szkolenia kwalifikowanej pierwszej pomocy odruchowych reakcji na zmienne okoliczności następujące po sobie na miejscu zdarzenia. Kolejnym czynnikiem determinującym zachowanie funkcjonariuszy w obliczu sytuacji zagrożenia życia, jest spodziewana i oczekiwana skuteczność podejmowanych przez nich działań. Skuteczność rozumiana, jako przekonanie o zdolności do osiągania wyznaczonych celów lub realizacji powierzonych zadań w sytuacji zagrożenia życia poszkodowanych sprowadza się do wiary w możliwość skutecznego uchylenia niebezpieczeństwa zagrażającego życiu poszkodowanego dzięki wdrożeniu właściwych procedur ratowniczych. Zakładając, że wrodzoną cechą każdego człowieka jest ogólna zdolność uczenia się[16] należy przyjąć, że najlepszym sposobem podniesienia przekonania o skuteczności własnych działań jest trening symulacyjny prowadzony przez doświadczonych instruktorów, w trakcie, którego kandydat na ratownika uczy się nie tylko ogólnych zasad postępowania na miejscu zdarzenia, ale także może warunkach zbliżonych do rzeczywistych przekonać się, w miarę możliwości, o efektywności zastosowanych technik ratowniczych.

Oprócz metodyki uwzględniającej psychologiczne aspekty szkolenia policjantów w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy, najistotniejszym elementem właściwego przygotowania funkcjonariuszy do prowadzenia działań ratunkowych jest uwzględnienie odmienności celów wynikających ze specyfiki służby, której jednym z głównych zadań oprócz ochrony życia ludzkiego jest „wykrywanie przestępstw i wykroczeń(…)[17]. Rozbieżności pomiędzy procedurami ratownictwa stosowanymi w warunkach cywilnych, a algorytmami stosowanymi w policyjnych działaniach ratujących życie są szczególnie widoczne w okolicznościach, w których miejsce prowadzenia działań ratunkowych pozostaje także sceną przestępstwa lub stwarza bezpośrednie, realne zagrożenie dla funkcjonariuszy oraz osób postronnych. Rozbieżności te dotyczą zarówno zadań, jakie realizowane powinny być przez funkcjonariuszy policji (tj. aresztowań, przeszukań pomieszczeń, zabezpieczenia śladów kryminalistycznych) jak i sposobów ich realizacji. I tak na przykład w „łańcuchu przeżycia”, czyli algorytmie czynności ratowniczych w zakresie podstawowych zabiegów resuscytacyjnych zalecanych przez Europejską Radę Resuscytacji rozpoznanie stanu zagrożenia życia osoby poszkodowanej powinno skutkować powiadomieniem przez ratownika służb medycznych przy użyciu powszechnie dostępnych środków łączności tj. drogą telefoniczną z wykorzystaniem numerów: 112 lub 999[18]. Tymczasem zgodnie z policyjnymi procedurami łączności powiadomienie stosownych służb powinno nastąpić drogą radiową, poprzez oficera dyżurnego właściwej jednostki organizacyjnej Policji[19]. Różnice te wynikają nie tylko z dostępności służbowych środków komunikacji, lecz także ze specyfiki zadań realizowanych przez funkcjonariuszy Policji. W komunikatach radiowych przekazywanych z miejsc interwencji powiadomienie o konieczności włączenia zespołów ratownictwa medycznego do działań ratowniczych stanowi często jedynie część informacji opisującej złożone okoliczności zdarzenia. Do zadań oficera dyżurnego oprócz zawiadomienia stosownego centrum powiadamiania ratunkowego należy także zadysponowanie ewentualnego wsparcia funkcjonariuszy realizujących interwencję siłami innych patroli lub zespołów Policji, ocena niezbędnych do zabezpieczenia miejsca zdarzenia środków, a także koordynacja działań policyjnych i kryminalistycznych. Konieczność włączenia wszystkich tych elementów w treść komunikatów przekazywanych oficerowi dyżurnemu policji sprawia, iż wykorzystanie konwencjonalnej drogi komunikacji opisanej wytycznymi Europejskiej Rady Resuscytacji okazuje się nieskuteczne, a wprowadzenie do programu szkolenia kwalifikowanej pierwszej pomocy koniecznych zmian niezbędne. Rozbieżności dotyczące zasad prowadzenia działań ratunkowych w warunkach cywilnych w stosunku do specyfiki działań policyjnych przejawiają się nawet w tak prozaicznych kwestiach jak wyposażenie funkcjonariuszy w odpowiednią ilość środków służących do wypełnienia odmiennych zadań. I tak na przykład każdy funkcjonariusz powinien zostać wyposażony we właściwą ilość lateksowych rękawic jednorazowych, które w trakcie pełnienia jego obowiązków służbowych mogą pełnić całkowicie odmienne funkcje. Podczas udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy stanowią środek ochrony osobistej policjanta zaś w trakcie prowadzenia oględzin miejsca zdarzenia oraz zabezpieczenia śladów kryminalistycznych w głównej mierze wpływają na jakość zabezpieczanego materiału dowodowego. Wykorzystanie przez funkcjonariusza tej samej pary rękawic do wykonania obu tych czynności, będące często skutkiem błędu w procesie szkolenia lub niewystarczającego wyposażenia policjantów, może wpływać zarówno na poziom jego bezpieczeństwa jak i na możliwość wykorzystania zabezpieczonego w trakcie czynności służbowych materiału kryminalistycznego. Podobne odmienności dotyczą nie tylko czynności dodatkowych w stosunku do prowadzenia działań ratunkowych lecz także samych zabiegów w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy. I tak na przykład funkcjonariusze pełniący służbę w dwuosobowych patrolach w wielu wypadkach nie będą w stanie spełnić zaleceń dotyczących zmiany ratownika uciskającego klatkę piersiową w trakcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej, które zgodnie ze standardami powinno nastąpić, co dwie minuty w celu najefektywniejszego wykorzystania sił ratowników i zagwarantowania optymalnej skuteczności prowadzonej resuscytacji[20] W działaniach policyjnych taktyczne zaangażowanie funkcjonariuszy na miejscu zdarzenia często stwarza konieczność długotrwałego samodzielnego prowadzenia resuscytacji, co również powinno zostać uwzględnione w programie szkolenia kwalifikowanej pierwszej pomocy na etapie jego planowania. Kolejną spośród licznych odmienności specyfiki policyjnych działań ratunkowych jest odmienny wachlarz zaleceń dotyczących stosowania radykalnych środków zabezpieczenia krwawień u osób w stanie pourazowego zagrożenia życia takich jak opatrunki oraz opaski uciskowe.

W policyjnych procedurach ratownictwa, podobnie jak w działaniach wojskowych istotne miejsce zajmuje wykorzystanie stazy uciskowej, jako środka zmniejszającego śmiertelność nawet o 9%[21][22][23] w grupie poszkodowanych z silnym krwotokiem. Wskazania do wykorzystania tego rodzaju opatrunku, stosowanego na kończynie poszkodowanego proksymalnie w stosunku do miejsca krwawienia, w specyfice zdarzeń, z jakimi mają odczynienia funkcjonariusze Policji są znacznie częstsze niż w przypadku warunków cywilnych. Okoliczności uzasadniające zastosowanie opaski uciskowej dotyczą w szczególności znacznych krwawień tętniczych spowodowanych rozległymi uszkodzeniami tkanek w sytuacji niewielkiej ilości czasu pozwalającego na założenie innego, bezpieczniejszego opatrunku. Skuteczność wykorzystania opaski uciskowej sprawia, ze jest ona często zalecana w przypadku udzielania pomocy w krwawieniu z ran zadanych ostrzem, szkłem, bronią białą lub krwawieniem z ran postrzałowych obwodowych części ciała. Takie działanie ma szczególne uzasadnienie zwłaszcza w warunkach działań bojowych oraz w sytuacjach stwarzających podwyższone zagrożenie dla zespołu interweniujących funkcjonariuszy. Niestety skuteczność tej metody tamowania krwawień pociąga za sobą częste konsekwencje w postaci krytycznego niedokrwienia koniczyny poniżej miejsca założenia opatrunku z późniejszą koniecznością jej amputacji. O ile opaska uciskowa znajduje uzasadnienie w działaniach policyjnych wynikające z jej skuteczności oraz szybkości jej użycia, o tyle nie powinna być stosowana rutynowo w przypadku udzielenia pomocy w warunkach cywilnych. W celu zwiększenia bezpieczeństwa użycia tego środka opatrunkowego przez policjantów uzasadnionym jest włączenie w program szkolenia i położenie przez instruktorów szczególnego nacisku na wykorzystanie zasad stosowania opaski uciskowej.[24]

Współczesna rola Policji oraz jej funkcjonariuszy w zagwarantowaniu sprawnie funkcjonującego systemu bezpieczeństwa wewnętrznego ulega znacznym zmianom podyktowanym zarówno zmianom społecznych oczekiwań jak i dostępnych technicznych środków ich realizacji. Jednym z dodatkowych, nowych zadań policjantów w zakresie bezpieczeństwa powszechnego, jakie nałożył na nich Ustawodawca w drodze Ustawy o państwowym systemie ratownictwa medycznego jest obowiązek udzielenia kwalifikowanej pierwszej pomocy w sytuacji zagrożenia życia i zdrowia obywateli. Zadanie to stoi w zgodzie zarówno z wysokim poziomem oczekiwań społecznych względem funkcjonariuszy publicznych jak i wzrostem poziomu zaufania obywateli do zawodu policjanta.[25] Mając na uwadze powyższe należy wnioskować, że przygotowanie do prowadzenia działań ratunkowych w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy przez funkcjonariuszy Policji powinno być nie tylko stałym elementem ich szkolenia, lecz także podstawą szerokiej i szczegółowej analizy współczesnych zadań Policji w zakresie ochrony zdrowia i życia obywateli.

1. Stary testament, 2 Księga Królewska, Rozdz. 4 wersety: 34-36
2. art. 162 §1 Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. Dz.U.1997.88.553
3. Art. 1, Ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym Dz.U.2006.191.1410
4. Bertalanffy, L. von, Ogólna teoria systemów. Podstawy, rozwój, zastosowania. PWN, Warszawa 1984.s.27
5. Art. 15 ust 1 Ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym Dz.U.2006.191.1410
6. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 marca 2007 r. Dz.U.2007.60.408
7. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Obrony Narodowej z dnia 12 grudnia 2008 r. w sprawie szkoleń w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy Dz.U.2008.229.1537
8. European Resuscitation Council “Basic Life Support Sequnce” w: “Guidelines for Resuscitation 2010” Edegem – Belgium 2010
9. Bellamy RF: Implications for combat casualty care research The causes of death in conventional land warfare. Mil Med 1984, s70
10. Przez niektórych autorów określanej w uproszczeniu jako „pamięć ruchowa”
11. European Resuscitation Council Basic Life Support Sequnce; Guidelines for Resuscitation 2010 Edegem, Belgium 2010
12. J.Moryś Podstawy anatomiczne procesów zapamiętywania i emocji : Neuronalny świat umysłu pod redakcją naukową Krzysztofa Jodzio, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005 s. 54-67
13. Zasady, polityka i parametry planowania zabezpieczenia medycznego ACE, AD nr 85-8. Publikacja Sojusznicza NATO. APP-6(2012) Porozumienie państw: STANAG 3680
14. Dz.U.07.60.408 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 marca 2007 w sprawie kursu w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy; załącznik nr 1
15. L.Mises Ludzkie działanie, Fundacja Instytut Misesa Warszawa 2007
16. David M. Buss, Psychologia ewolucyjna, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 2001, s 47
17. Dz.U 2011.287.1687 ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 o Policji art. 1 punkt 2
18. Nolan J,SoarJ Eiheland H. The chain of survival. Resuscitation 2006;71:270-1
19. Dziennik Urzędowy Komendy Głównej Policji nr 15 poz 118 Zarządzenie nr 734 Komendanta Głównego Policji z dnia 30 lipca 2007 w sprawie stosowania środków łączności radiowej,organizacji łączności radiowej oraz sposobu prowadzenia korespondencji radiowej w jednostkach organizacyjnych Policji § 5 punkt 3
20. European Resuscitation Council; Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u osób dorosłych oraz zastosowanie automatycznych defibrylatorów zewnętrznych; Wytyczne resuscytacji 2010; s. 79
21. Bellamy RF: Implications for combat casualty care research The causes of death in conventional land warfare. Mil Med 1984 s 55-62
22. Marby RL,Holcomb JB, Baker AM; Analysis of combat casualties on an urban battlefield.United States Army Rangers in Somalia,J. Trauma 2000 s 515-528
23. Carey ME Analysis of wounds incurred by U.S.Army Seventh Corps personnel treated in Corps hospitals during Operation Desert Storm, February 20 to March 10 1991. J.Trauma 1996 s 165-169
24. Tuttle AD. Handbook for the Medical soldier, William Wood and Company, New York 1926
25. Centrum Badania Opinii Społecznej: Komunikat z badań zaufanie społeczne Warszawa marzec 2012 s. 12