Padaczka (epilepsja) jest chorobą o podłożu neurologicznym, wynikającą z różnych przyczyn – czynników genetycznych, przebytych urazów, współistniejących chorób, ale w zdecydowanej większości etiologia pozostaje nieznana. Mimo rosnącej świadomości społecznej i coraz lepszej skuteczności leczenia, osobom z padaczką nadal trudno jest znaleźć stabilną pracę. Tymczasem większość osób z padaczką jest leczona na tyle skutecznie, że napady w ogóle nie występują i nie ma przeciwwskazań, aby takie osoby podjęły pracę.
Osoby z padaczką w pracy – o czym należy pamiętać?
Epilepsja jest jedną z najczęstszych chorób neurologicznych – w Polsce żyje z nią około 400 000 osób, doświadczających różnego rodzaju napadów padaczkowych. Wielu chorych, chcąc pracować, nie przyznaje się przed pracodawcą, ani przed współpracownikami do swojej choroby, w obawie przed zwolnieniem lub dyskryminacją. To ogromny problem. Praca w przypadku tych osób to nie tylko źródło dochodów (choć to ma bardzo duże znaczenie), ale też element społeczny, zwiększający samoocenę, poczucie własnej wartości i przynależności do społeczeństwa. Z drugiej strony pracodawca powinien zapewnić takiej osobie bezpieczne warunki pracy, dlatego powinien wiedzieć o tym, że jego pracownik choruje. Istotne jest więc zwiększanie świadomości społecznej o tej chorobie, gdyż około 80% pacjentów z padaczką leczonych jest tak skutecznie, że napady padaczkowe u nich nie występują wcale. Natomiast u tych, u których występują, najczęściej wywoływane są konkretnymi czynnikami, które można skutecznie wyeliminować.
Osoby z padaczką mogą w pracy wykonywać większość obowiązków, jeżeli tylko napady są dobrze kontrolowane leczeniem. Nie ma przeciwwskazań do pracy biurowej, intelektualnej, a nawet przed komputerami, gdyż nowoczesne monitory nie zwiększają ryzyka wywołania napadu (z wyjątkiem programów i aplikacji emitujących migające światło). Możliwa jest też praca fizyczna u osób z padaczką, czy praca zmianowa (poza godzinami nocnymi).
Czego nie mogą robić w pracy osoby z padaczką?
Mimo że padaczka nie jest przeciwwskazaniem do podjęcia pracy, to osoby cierpiące na epilepsję, ze względów bezpieczeństwa nie powinny wykonywać prac niebezpiecznych, zwłaszcza prac na wysokości, pilotować samolotów, obsługiwać maszyn w ruchu, pracować z materiałami i maszynami niebezpiecznymi; w pobliżu ognia, przy obsłudze zbiorników wodnych, czy na stanowiskach, na których mogłoby być narażone życie innych osób.
Powyższe ograniczenia stawiają pewne wykluczenia przed osobami chorymi na padaczkę i pracodawcami, jednak padaczka nie wyklucza pracy na budowie, czy pracy na produkcji, trzeba jednak dopasować stanowisko do możliwości, a także zapewnić odpowiednią ochronę w zakładzie pracy wynikającą z przepisów BHP.
Padaczka – pierwsza pomoc w zakładzie pracy
Pracodawca i współpracownicy, a przynajmniej osoba wyznaczona do udzielania pierwszej pomocy w zakładzie pracy powinni mieć świadomość, że dana osoba choruje.
Dość często da się zauważyć zwiastuny padaczki, zwłaszcza mając świadomość, że dana osoba jest chora. Sam chory, przeczuwając że zbliża się atak, może o tym poinformować innych, natomiast objawami widocznymi dla otoczenia mogą być: nieobecny wzrok, utrudniony kontakt, upuszczanie przedmiotów, zaciskanie i rozluźnianie pięści. W przypadku podejrzenia, że wkrótce nastąpi atak, taką osobę należy asekurować i umożliwić jej bezpieczne położenie się na podłodze.
Postępowanie w padaczce jest dokładnie takie samo w miejscu pracy, jak wszędzie indziej i skupia się przede wszystkim na ochronie poszkodowanego przed wtórnymi urazami zwłaszcza głowy w wyniku epilepsji.
Pierwsza pomoc przy ataku padaczki polega na ochronie głowy przed urazami. Należy więc podłożyć coś miękkiego pod głowę (np. kurtkę, bluzę, ręcznik) i delikatnie asekurować głowę przed wstrząsami. Nie wolno na siłę przytrzymywać ani głowy, ani tułowia czy kończyn poszkodowanego, gdyż może to grozić niebezpiecznymi urazami; nie należy też niczego wkładać do ust takiej osoby.
Po ustąpieniu napadu epilepsji postępowanie polega na ułożeniu poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej, aby udrożnić drogi oddechowe i pozbyć się zalegających płynów i wydzielin w jamie ustnej. Należy również kontrolować podstawowe funkcje życiowe, gdyż padaczka może być zwiastunem nagłego zatrzymania krążenia.
Większość napadów samoistnie ustępuje po około 2-3 minutach i nie zawsze istnieje konieczność wzywania pogotowia ratunkowego. Jeżeli jednak jest to pierwszy taki epizod, napad trwa powyżej 5 minut, kilka ataków następuje po sobie, albo doszło do poważnego urazu, a także gdy poszkodowany pozostaje nieprzytomny, należy wezwać Zespół Ratownictwa Medycznego.
Padaczka w pracy u osób, które mają uregulowaną chorobę i pracują na stanowiskach niezwiększających ryzyka ataku, nie powinna utrudniać wykonania obowiązków zawodowych. Nie ma więc podstaw do tego, aby nie zatrudniać takich osób.