Skręcenie kostki, czyli uraz w obrębie stawu skokowego to dość powszechna kontuzja, która może przydarzyć się każdemu. Polega ona na uszkodzeniu torebki stawowej i więzadeł w stawie skokowym najczęściej na skutek nieprawidłowego ustawienia stopy w czasie aktywności wymagającej wykonywania dużych ruchów skrętnych. Skręcona kostka boli i potrafi na dłuższy czas wyłączyć z aktywności wymagającej poruszania. Wyjaśniamy, jak wygląda postępowanie i pierwsza pomoc w przypadku skręcenia stawu skokowego i jak zapobiec pogłębianiu się urazu.
Skręcenie kostki – objawy i postępowanie
Skręcona kostka charakteryzuje się naciągnięciem lub rozerwaniem więzadeł i uszkodzeniem torebki stawowej. Przeważnie uszkodzenie dotyczy więzadła skokowo-strzałkowe przedniego, rzadziej więzadła piętowo-strzałkowego. Różny może być stopień skręcenia kostki, a więc głębokość urazu i towarzyszące objawy, a także rokowania.
3 stopnie ciężkości skręcenia stawu skokowego
I stopień urazu stawu skokowego jest stosunkowo niegroźny. Obejmuje lekkie naciągnięcie torebki stawowej i więzadeł. Objawami skręcenia kostki są w tym przypadku lekki ból i obrzęk, który dość szybko ustępuje. Postępowanie ogranicza się do okładania miejsca zimnymi opatrunkami, smarowania żelem lub kremem na stłuczenia, a także usztywnienie stawu bandażem elastycznym lub specjalną opaską. Zalecane jest ograniczenie poruszania uszkodzoną stopą i powstrzymanie się od aktywności fizycznej do czasu wyleczenia urazu.
II stopień urazu stawu skokowego polega na częściowym przerwaniu torebki stawowej oraz więzadeł. To już dość poważny uraz, którego objawem jest nasilony ból, duży obrzęk i widoczny krwiak oraz występują problemy z chodzeniem. Tego typu skręcenie kostki wymaga konsultacji z ortopedą i wykonania diagnostyki pod kątem uszkodzonych tkanek. Konieczne jest usztywnienie stawu za pomocą stabilizatora, stosowanie żeli działających przeciwobrzękowo i przeciwzapalnie. Ważna jest też w tym przypadku pierwsza pomoc, polegająca na usztywnieniu kończyny jak najszybciej po urazie, aby nie pogłębiać jego negatywnych skutków. W tym celu zaleca się usztywnienie uszkodzonej kończyny i założenie bandaża elastycznego, a następnie transport do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego.
III stopień urazu stawu skokowego to już całkowite przerwanie torebki stawowej oraz więzadeł. Jest to niebezpieczna kontuzja, wymagająca specjalistycznego leczenia oraz rehabilitacji. Objawy skręcenia kostki III stopnia to mocny ból, który nasila się w trakcie chodzenia, może nawet to uniemożliwiać, niestabilność stawu, do tego znaczny obrzęk oraz duży krwiak w miejscu uszkodzenia. Pierwsza pomoc w skręceniu stawu skupia się na unieruchomieniu stawu i transporcie do szpitala. W przypadku braku możliwości samodzielnego transportu może być konieczne wezwanie służb ratunkowych. Leczenie tak głębokiego urazu polega na założeniu opatrunku gipsowego na okres kilku tygodni, następnie stabilizatora przez kolejnych kilka tygodni, a po tym czasie wdrażana jest rehabilitacja stawu skokowego.
Odrębnym urazem jest zwichnięcie kostki (stawu skokowego), czyli całkowita utrata kontaktu powierzchni stawowych i jest poważniejszym urazem niż skręcenie. Dochodzi do przemieszczenia się kości względem stawu, uszkodzenia torebki stawowej i więzadeł stabilizujących stopę. To bardzo poważny uraz, wymagający nawet leczenia operacyjnego, jeżeli doszło do zerwania ścięgien i uszkodzenia więzadeł. Objawami zwichnięcia stawu skokowego jest widoczne przemieszczenie kości względem stawu, ogromny ból i duży obrzęk oraz krwiak, uniemożliwienie ruchu stawu i poruszania się. Konieczne jest usztywnienie stawu najlepiej za pomocą szyny ortopedycznej i jak najszybszy transport do szpitala lub wezwanie służb ratunkowych.
Skręcona kostka – co robić? Pierwsza pomoc
W przypadku ciężkiego urazu stawu postępowanie w zakresie pierwszej pomocy ogranicza się do unieruchomienia stawu, tak aby ograniczyć ryzyko pogłębiania się urazu. Konieczny jest transport do szpitala, gdzie zostanie wdrożone odpowiednie postępowanie.
W przypadku lekkiego urazu stawu skokowego zazwyczaj wystarczą domowe sposoby na skręcenie kostki, czyli okładanie miejsca obrzęku zimnymi okładami, smarowanie żelem przeciwobrzękowym i czasowe unieruchomienie stawu opatrunkiem elastycznym. Ważne jest nieobciążanie nogi, powstrzymanie się przed aktywnością fizyczną i spokojna regeneracja. W przypadku zauważenia niepokojących objawów jak powiększający się obrzęk, krwiak, czy drętwienie stopy zalecana jest konsultacja z lekarzem ortopedą.
Warto wyposażyć apteczkę pierwszej pomocy w lekkie szyny typu splint do unieruchamiania kończyn, spray chłodzący na obrzęki, a także zestaw bandaży elastycznych.
Bibliografia:
- Dr hab. n. med. Jerzy Sułko, Skręcenie stawu skokowego, mp.pl, publ. 02.06.2017, dost. 28.06.2022
- K. Urbańska, Skręcenia – rozpoznawanie i postępowanie, pulsmedycyny.pl , publ. 24.08.2017, dost. 28.06.2022
- lek. Karolina Stępień, Zwichnięcie stawu skokowego, mp.pl, publ. 13.04.2021, dost. 28.06.2022