Sporty zimowe - najczęstsze urazy i pierwsza pomoc

Stłuczenie

Jednym z najczęstszych urazów sportowych jest silne stłuczenie i choć jest ono potencjalnie niegroźne może powodować obrzęk, ból, krwiaki pod skórą oraz ograniczenie ruchomości kontuzjowanego stawu lub mięśnia. Co wówczas należy zrobić? Pierwsza pomoc polega na unieruchomieniu tymczasowym opatrunkiem elastycznym kończyny, a następnie na ochłodzeniu stłuczonego miejsca zimnym okładem. Może to być lód ale koniecznie owinięty szmatką, ze względu na możliwość odmrożenia skóry, lub spray schładzający. W przypadku występowania krwiaka, w ciągu kolejnych dni okłady chłodzące należy zamienić na rozgrzewające (wówczas przydatny staje się termofor), w celu przyspieszenia leczenia się krwiaków. Można dodatkowo zastosować maść z arniki oraz żel zawierający heparynę lub escynę. Jeśli wystąpi obrzęk i ból należy zastosować miejscowo preparaty przeciwbólowe i obkurczające naczynia, dostępne w postaci kremów, maści i żeli.

Skręcenie

W trakcie zimowej aktywności fizycznej często dochodzi również do urazu w postaci skręcenia. Najczęściej dotyczy ono stawu skokowego lub kolanowego. W takiej sytuacji dochodzi do przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w stawie czego konsekwencją jest uszkodzenie torebki stawowej, więzadeł, chrząstki stawowej, a niekiedy także uszkodzenia przyczepów ścięgien. Najczęstsze dolegliwości to silny ból, obrzęk, a nawet krwiak. Niemożliwe jest poruszanie się. Pierwsza pomoc w skręceniu wymaga unieruchomienia wszystkich kości tworzących staw- robimy to za pomocą opaski elastycznej lub stabilizatora. Warto także zastosować zimny okład u poszkodowanego np. z lodu owiniętego szmatką celem zmniejszenia obrzęku. Umieszczenie na temblaku w urazie kończyny górnej jest istotne w pierwszej pomocy, aby ograniczyć ból oraz unieruchomić staw.

Zerwanie więzadeł

Poważniejszym uszkodzeniem jest zerwanie więzadeł w stawie. Zwykle dotyczy ono więzadeł stawu kolanowego. Takiemu wypadkowi najczęściej towarzyszy poczucie "uciekania kolana" połączone z ostrym bólem oraz brakiem możliwości poruszania się. W takiej sytuacji wskazane jest szybkie zastosowanie zimnego okładu, unieruchomienie stawu i przetransportowanie osoby jak najszybciej do szpitala. Tam zostanie wykonane USG stawu i lekarz podejmie decyzję dotyczącą dalszego postępowania.

Złamanie

Ostatnim omawianym urazem jest złamanie. Najczęstsze ogólne objawy przerwania ciągłości kości to ból nasilający się przy próbie poruszania, deformacja oraz niefizjologiczne ułożenie danej kończyny lub części ciała. W przypadku złamania otwartego może również wystąpić krwotok zewnętrzny. Warto dodać, że możliwy jest także krwotok wewnętrzny, ponieważ wzdłuż kości długich biegną duże tętnice, które mogą ulec przerwaniu przy złamaniu. Kiedy podejrzewamy, że doszło do złamania pierwsza pomoc będzie polegać na unieruchomieniu uszkodzonej okolicy w dwóch sąsiednich stawach. Warto tutaj zwrócić uwagę, aby w pierwszej kolejności zadbać o ocenę bezpieczeństwa oraz stanu ogólnego pacjenta. Jeśli występuje krwotok zewnętrzny, przed unieruchomieniem złamania należy go zatamować. Do unieruchamiania można wykorzystać specjalistyczny sprzęt (szyny, chusty trójkątne, temblaki) lub prowizoryczne środki doraźne. Przed unieruchomieniem danej okolicy należy zabezpieczyć ją opatrunkiem. Pamiętajmy, że nie wolno uciskać okolic, w których występują objawy wskazujące na możliwość ich niedokrwienia (zasinienie, bladość czy brak tętna). Szczegółowe wytyczne odnośnie zaopatrzenia złamań są specyficzne dla różnych lokalizacji ale dotyczy to już wyspecjalizowanego personelu medycznego.

Jak uniknąć urazu?

Odpowiednie przygotowanie siłowe i rozgrzewka przed aktywnością fizyczną są bardzo istotne jednak częstszą przyczyną wypadków na stoku są: brawura, zbyt wysoka prędkość - niedostosowana do warunków i ilości osób na stoku, nieprawidłowa ocena swoich umiejętności, zmęczenie oraz brak wyobraźni. W związku z powyższym Federacja Narciarska stworzyła swój dekalog reguł wskazujący właściwe zachowanie na stoku. Zgodnie z nim każdy narciarz lub snowboarder powinien:

nie stwarzać niebezpieczeństwa ani szkody dla innych osób - chodzi nie tylko o zachowanie, ale także o sprawność i właściwe działanie sprzętu,

dostosować szybkość i sposób jazdy do swoich umiejętności, rodzaju i stanu trasy, warunków atmosferycznych oraz natężenia ruchu – dotyczy to zwłaszcza miejsc załamania stromego stoku, zakończeń tras oraz okolic wyciągów,

wybrać taki tor jazdy, aby nie spowodować zagrożenia dla osób znajdującym się przed nim - znajdujący się „przed” posiada pierwszeństwo, jadąc za innym w tym samym kierunku trzeba zachować odpowiednią odległość,

wyprzedzać zostawiając wystarczająco dużo przestrzeni wyprzedzanemu narciarzowi

spojrzeć i w górę, i w dół stoku, przed rozpoczęciem jazdy, aby upewnić się, że uczyni to bez zagrożenia dla siebie i innych

unikać zatrzymania się na trasie zjazdu w miejscach zwężeń i o ograniczonej widoczności a po upadku w takim miejscu usunąć się z toru jazdy możliwie jak najszybciej,

podchodzić lub schodzić na nogach wyłącznie skrajem trasy

stosować się do znaków narciarskich i oznaczeń tras,

udzielić poszkodowanym pomocy,

podać swoje dane osobowe w razie wypadku.

Reguły FIS należy traktować jako wzorzec idealnego zachowania, którego celem jest unikanie wypadków na trasach narciarskich. Zaznajomienie się z tymi zasadami oraz ich przestrzeganie jest obowiązkiem a w przypadku ich nieprzestrzegania, narciarz lub snowboarder może zostać pociągnięty do odpowiedzialności cywilnej lub karnej, gdy dojdzie do wypadku.

Podsumowanie

Podstawową metodą leczenia stłuczeń i skręceń jest stosowanie zimnych okładów, aby zmniejszyć ból oraz obrzęk. W przypadku nasilonych dolegliwości bólowych zaleca się leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwobrzękowe oraz nie nadwerężanie obolałego miejsca. Zerwanie więzadeł lub przerwanie ciągłości kości to poważniejsze urazy wymagające interwencji lekarza. Pomoc medyczna jest niezbędna do nastawienia złamanej kości. Lekarz na podstawie zdjęcia RTG umieszcza kończynę w specjalnej szynie lub zakłada opatrunek gipsowy co pozwala na prawidłowe nastawienie kości. Niektóre złamania wymagają nawet leczenia operacyjnego. Należy pamiętać, że po urazie kończyna jest osłabiona i najczęściej wymaga rehabilitacji oraz ćwiczeń. Zdarza się, że skutki złamania są odczuwalne jeszcze wiele lat po wyleczeniu. W związku z powyższym należy wywnioskować, że warto zwiększyć aktywność fizyczną przed zimowymi szaleństwami np. chodząc na fitness czy siłownię, co pozwoli nam wzmocnić mięśnie oraz elementy aparatu stawowego. Niezbędne jest również przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i zachowanie zdrowego rozsądku.

Kursy dla Ciebie Szkolenia dla firm i instytucji