Szukasz profesjonalnego kursu dla siebie? Sprawdź terminy
Tlenoterapia czynna i bierna - podstawowe pojęcia i zasady dla Ratowników KPP

Na poziomie kwalifikowanej pierwszej pomocy wspieranie oddechu u poszkodowanego wiąże się z zastosowaniem tlenoterapii biernej przy wykorzystaniu butli tlenowej oraz maski. Prowadzenie oddechu zastępczego wiąże się natomiast z zastosowaniem tlenoterapii czynnej, przy pomocy butli tlenowej oraz worka samorozprężalnego. Zastosowanie tlenoterapii u osoby nieprzytomnej wiąże się również z koniecznością prawidłowego udrożnienia dróg oddechowych przy użyciu przeznaczonych do tego celu narzędzi wchodzących w skład wyposażenia apteczki R-1. Wykorzystywanie wymienionych procedur wymaga jednak stosownej wiedzy teoretycznej i umiejętności.

Przy wspomaganiu oddechu bardzo istotne jest poprawne zbudowanie zestawu do tlenoterapii czynnej oraz biernej, z zachowaniem zasad bezpiecznego postępowania z gazami pod ciśnieniem. Zastosowanie tlenoterapii biernej jest procedurą, w której przy użyciu odpowiedniego zestawu umożliwiamy poszkodowanemu oddychanie powietrzem wzbogaconym dodatkowo w większe niż atmosferyczne stężenie tlenu. Podczas takiej terapii poszkodowany oddycha samodzielnie, a wzbogacona przez ratownika mieszanka oddechowa znacząco polepsza stan poszkodowanego, u którego doszło np. do duszności. Prawidłowe zmontowanie zestawu do tlenoterapii związane jest z użyciem butli ze sprężonym tlenem. Zastosowanie tlenoterapii czynnej różni się od zastosowania tlenoterapii biernej w podstawowym założeniu samej procedury. Tlenoterapię czynną stosuje się u pacjenta, u którego doszło do zatrzymania oddechu, a więc gdy ratownik prowadzi oddech zastępczy przy użyciu worka samorozprężalnego. Podczas tlenoterapii czynnej wzbogaca się w tlen powietrze znajdujące się wewnątrz wcześniej wspomnianego worka samorozprężalnego. Skutkuje to lepszym wysyceniem krwi poszkodowanego przez tlen, co zapewnia mu znacznie lepsze rokowanie.

U nieprzytomnego pacjenta podczas udzielania pierwszej pomocy szczególną uwagę należy zwrócić na znaczne ryzyko zablokowania dróg oddechowych przez zwiotczały język opadający na tylną ścianę gardła. Narzędziami niezbędnymi do skutecznego udrożnienia dróg oddechowych u osoby nieprzytomnej są rurka ustno-gardłowa, rurka nosowo-gardłowa, maska krtaniowa oraz rurka krtaniowa. Dodatkowo udrożnienie dróg oddechowych znacznie ułatwia dalsze prowadzenie oddechu zastępczego przy pomocy worka samorozprężalnego. Rurka ustno-gardłowa znana też jako rurka Guedela to plastikowa forma o drożnym świetle i anatomicznym kształcie. Prawidłowe jej zastosowanie zapobiega zablokowaniu dróg oddechowych przez wiotki język przylegający do tylnej ściany gardła np. u nieprzytomnego poszkodowanego. Zasada działania rurki nosowo-gardłowej jest bardzo zbliżona do działania wcześniej wspomnianej rurki ustno-gardłowej. Jej zastosowanie zapewnia swobodny przepływ powietrza pomiędzy atmosferą, a drogami oddechowymi. Warto zaznaczyć, że rurka ta jest znacznie lepiej tolerowana przez osoby przytomne niż rurka Guedela. Maska krtaniowa jest przyrządem służącym do udrażniania dróg oddechowych w celu zapewnienia stałej wymiany gazowej podczas prowadzenia sztucznej wentylacji. Jej niewątpliwą zaletą jest to, że jej konstrukcja bardzo szczelnie obejmuje i przylega do wejścia do krtani i nagłośni. Taka konstrukcja znacznie zmniejsza ryzyko wtłaczania powietrza do żołądka podczas podawania oddechów zastępczych. Rurka krtaniowa jest przyrządem o zasadzie działania bardzo zbliżonej do działania maski krtaniowej. Różni się jedynie sposobem uszczelnienia względem dróg oddechowych – w przypadku rurki krtaniowej, należy za pomocą strzykawki napompować balonik zapewniający szczelność w drogach oddechowych poszkodowanego. Ssak mechaniczny jest bardzo prostym i bardzo skutecznym narzędziem w działaniach ratowniczych. W przypadku gdy treść płynna lub półpłynna zalega w gardle lub jamie ustnej poszkodowanego istnieje duże ryzyko zainhalowania jej do płuc podczas próby nabrania przez niego powietrza. Może to prowadzić do zadławienia, a dalej do śmierci w wyniku uduszenia. Zastosowanie ssaka mechanicznego pozwala szybko i skutecznie usunąć taką treść co znacznie zmniejsza ryzyko wcześniej wspomnianego zadławienia.