Góry są piękne, ale też wymagające i czasami niebezpieczne, zwłaszcza gdy nie zachowuje się odpowiedniej uwagi i respektu, i to nie tylko dla tych najwyższych, skalistych szczytów. Każde góry mogą być zwodnicze, w każdych należy zachować ostrożność, co oczywiście nie oznacza, żeby rezygnować z górskich wędrówek. Zachowując zdrowy rozsądek, przestrzegając zasad bezpieczeństwa i potrafiąc odpowiednio się zachować, można czerpać korzyści i przyjemność z tego rodzaju aktywności fizycznej.
Jak skompletować apteczkę pierwszej pomocy w góry?
Turystyczna apteczka pierwszej pomocy w górach powinna uwzględniać wyposażenie adekwatne do podejmowanego ryzyka. Podstawowym wyposażeniem są opatrunki, bandaże, plastry, plastry na odciski, chusta trójkątna, środek do odkażania ran, koc ratunkowy (folia NRC), rękawiczki. Warto wyposażyć się też w szynę typu sam splint, która zajmuje niewiele miejsca, a jest niezwykle przydatna przy unieruchamianiu złamań.
Wybierając się w wyższe partie gór i na bardziej ekstremalne wspinaczki, trzeba być przygotowanym na wystąpienie poważniejszych urazów, również tych w obrębie głowy i kręgosłupa. Dlatego apteczka turystyczna w góry powinna dodatkowo zawierać takie elementy jak: zestaw szyn sam splint, kołnierz ortopedyczny i codofix, czyli siatkę ułatwiającą opatrywanie urazów głowy. Przydatna może być też opaska zaciskowa (staza taktyczna) do tamowania masywnych krwotoków, a także rozbudowany zestaw podstawowych opatrunków, bandaż adhezyjny i dodatkowa folia NRC.
Jeżeli jest to możliwe, warto poznać stan zdrowia towarzyszy i jeżeli ktoś z nich ma jakieś choroby przewlekłe lub alergie, trzeba zadbać o to, by w apteczce znalazły się leki ratujące życie w przypadku wystąpienia tej przypadłości, np. ampułkostrzykawka z adrenaliną.
Dlaczego apteczka turystyczna w góry powinna być dobrze wyposażona i gotowa na każdą okazję? Odpowiedź jest prosta: gdyż przybycie specjalistycznej pomocy będzie utrudnione i z pewnością potrwa dłużej niż w miejskich warunkach. Może to być kilkadziesiąt minut, albo nawet kilka godzin, a w tym czasie trzeba sobie jakoś poradzić.
Zasady udzielania pierwszej pomocy w górach
Zasady postępowania w stanach nagłych w górach nie różnią się specjalnie od postępowania w innych sytuacjach, gdyż wytyczne te są uniwersalne. Jednakże warto zwrócić szczególną uwagę na kilka elementów.
- Nigdy nie zostawiaj nikogo bez pomocy – dotyczy to każdego miejsca, ale szlaku w szczególności. Jeżeli widzisz, że ktoś potrzebuje pomocy, nie omijaj go i nie udawaj, że nie widzisz. Podejdź i zapytaj o to, co się stało, a jeżeli konieczne są czynności ratunkowe, nie wahaj się ani chwili.
- Zapobiegaj wychłodzeniu – w górach szczególnie szybko dochodzi do wychłodzenia organizmu, co może skutkować hipotermią. Dzieje się tak nawet, gdy jest pozornie ciepło, ale wieje wiatr, który wychładza organizm. Poszkodowanego warto okryć folią NRC w celu zapobiegnięciu wychłodzenia lub dodatkową warstwą suchych i ciepłych ubrań oraz folią, gdy już do tego wychłodzenia doszło. Tutaj polecamy artykuł o hipotermii.
- Zapomnij o alkoholu – alkohol ogrzewa? To mit i to bardzo niebezpieczny. Nie ma żadnych podstaw do tego, by w sytuacji wychłodzenia podawać poszkodowanemu do picia alkohol, czy to pod czystą postacią, czy tzw. herbaty z prądem. Alkohol daje tylko pozór ogrzania, a tak naprawdę przyspiesza wychładzanie organizmu. Znacznie lepszym rozwiązaniem jest zwykła ciepła herbata (może być z cukrem).
- Nie pozostawiaj poszkodowanego – opatrzyłeś ranę, okryłeś poszkodowanego folią i wezwałeś TOPR/GOPR? Świetnie! Ale nie odchodź jeszcze, tylko poczekaj na przybycie ratowników i dopiero, gdy dadzą Ci jasny sygnał, możesz udać się w swoją stronę. Dlaczego? Nigdy nie wiesz, co się stanie w czasie pomiędzy wezwaniem pomocy a faktycznym jej przybyciem.
Jak wezwać pomoc w górach?
Można by powiedzieć – skutecznie. Wzywanie pomocy w górach powinno być priorytetem zaraz po zabezpieczeniu czynności życiowych poszkodowanego. Należy skontaktować się z numerem alarmowym – najlepiej poprzez przeznaczony do tego numer 601 100 300, ale jeżeli nie pamiętasz numeru, możesz też zadzwonić na 112, gdzie dyspozytor połączy Cię z odpowiednimi służbami. Zachęcamy do tego, aby zainstalować na smartfonie aplikację RATUNEK, z której korzystają systemy powiadamiania o zgłoszeniu górskie służby ratunkowe – aplikacja ta ma lokalizator GPS, który ułatwia ratownikom dotarcie do poszkodowanego.
Wzywanie pomocy w górach powinno być zwięzłe i precyzyjne, a komunikat zawierać najważniejsze informacje:
- miejsce zdarzenia i co się stało
- stan i liczba poszkodowanych
- wiek i płeć poszkodowanych
- imię i nazwisko zgłaszającego i numer zwrotny
Ponadto nigdy nie należy odkładać telefonu zanim to dyspozytor się nie rozłączy, być może będzie miał do Ciebie jakieś dodatkowe pytania.
O czym pamiętać w górach?
Pierwsza pomoc w górach jest czynnością, która wynika nie tylko z obowiązku prawnego, ale i zasad społecznych i górskiego savoir vivre. Nawet jeżeli komuś dzieje się z pozoru niewielka krzywda, nie ignoruj tego, bo w górach naprawdę nie ma żartów i nawet pozornie banalne zranienie, które stanie się przyczyną niesprawności, może spowodować, że osoba poszkodowana nigdy nie wróci do domu.
Jeżeli chcesz nauczyć się jak udzielać pierwszą pomoc w górach, zapraszamy na kursy Centrum Ratownictwa, na których nasi instruktorzy pokażą w praktyce najważniejsze zasady ratownictwa górskiego w zakresie pierwszej pomocy i kwalifikowanej pierwszej pomocy.
Bibliografia:
- Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, Pierwsza Pomoc, gopr.pl, publ. 29.10.2015, dost. 17.12.2021
- Klaudia Król, Wypadek w górach – jak się zachować?, portaltarzanski.pl, dost. 17.12.2021