Pierwsza pomoc przy urazach oczu i twarzoczaszki

Urazy oczu

Urazy oczu występują stosunkowo często. Zazwyczaj jednak nie są zbyt poważne – w większości przypadków są wynikiem obecności ciała obcego pod powieką lub w rogówce bądź niewielkich otarć rogówki. Zdarza się jednak, że na skutek urazu obrażenia są znacznie poważniejsze. Zalicza się do nich m.in. zranienia penetrujące gałkę oczną, przedostanie się ciała obcego do wnętrza gałki ocznej lub jej pęknięcie. Jednak nawet niewielkich urazów nie należy lekceważyć. Bywają bowiem bardzo groźne i mogą prowadzić nawet do utraty wzroku lub samego oka.

Uszkodzenia oczu często są efektem stłuczenia, oparzenia termicznego lub chemicznego. Zauważalne objawy zazwyczaj obejmują zaczerwienienie oczu, pieczenie, łzawienie i pogorszenie widzenia; w niektórych przypadkach zdarzają się również krwotoki. Jeśli znajdujące się pod powieką ciało obce nie utkwiło w gałce ocznej, można podjąć próbę jego usunięcia. W tym celu należy odchylić powiekę i przepłukać oko wodą lub solą fizjologiczną. Można użyć także jałowego gazika. Jeśli jednak obiekt znajduje się w gałce ocznej, nie należy go wyjmować samodzielnie.

Przepłukanie oka stanowi również podstawę pierwszej pomocy w przypadku kontaktu z substancjami chemicznymi lub przy oparzeniach termicznych. Poszkodowany powinien wówczas leżeć na boku; oko należy przepłukiwać przez ok. 20-30 minut, zaczynając od jego wewnętrznego kącika.

W przypadku każdego urazu oka po udzieleniu pierwszej pomocy konieczne jest zabezpieczenie go jałowym opatrunkiem. Trzeba również zadbać o to, by poszkodowany otrzymał szybką pomoc lekarską. Oko nie może być dotykane, pocierane ani uciskane; niewskazany jest również wysiłek fizyczny i czytanie. Poszkodowany nie może otrzymywać żadnych leków; należy również unikać podawania jakichkolwiek płynów ani pokarmów.

Urazy twarzoczaszki

Urazy twarzoczaszki często prezentują się niezwykle dramatycznie. Ukrwienie twarzy sprawia, że może towarzyszyć im masywny krwotok. Przed przystąpieniem do ich zaopatrywania należy jednak sprawdzić, czy nie towarzyszą im inne urazy, które wymagają znacznie pilniejszej interwencji, zwłaszcza w obrębie głowy. Konieczna jest także szybka ocena stanu poszkodowanego zgodnie ze schematem ABCDE:

• A (airway) – sprawdź drożność dróg oddechowych.
• B (breathing) – sprawdź, czy poszkodowany oddycha. Jeśli tak, sprawdź liczbę oddechów na minutę. Jeśli nie, podejmij resuscytację krążeniowo-oddechową.
• C (circulation) – sprawdź, czy są obecne jakieś krwotoki zewnętrzne i w miarę możliwości zadbaj o ich zatamowanie. Oceń kolor oraz temperaturę skóry poszkodowanemu oraz zadbaj o jego komfort termiczny.
• D (disability) – oceń stan przytomności poszkodowanego, zadając proste pytania (jak się nazywa, gdzie jest, jaki jest dziś dzień).
• E (exposure) – sprawdź, czy uszkodzeniu twarzy nie towarzyszą urazy w innych rejonach ciała.

Zebrane informacje są kluczowe dla specjalistycznej oceny stanu poszkodowanego. Pamiętaj, by przekazać je dyspozytorowi podczas wzywania zespołu ratownictwa medycznego.

Urazy twarzoczaszki a stany zagrażające życiu

Priorytetem jest również zapobieganie stanom zagrażającym życiu takim jak niewydolność oddechowa, zatrzymanie akcji serca czy niestabilności neurologiczne (np. uszkodzenie rdzenia kręgowego). Konieczne jest przede wszystkim zapobieganie lub usunięcie niedrożności dróg oddechowych. Przy urazach twarzoczaszki jej najczęstsze przyczyny to:

• obecność ciał obcych w drogach oddechowych (zębów, fragmentów kości, wymiocin itp.),
• przemieszczenie złamanej szczęki ku tyłowi,
• zablokowanie dróg oddechowych przez język spowodowane złamaniem żuchwy,
• krwawienia,
• obrzęk tkanej miękkich,
• urazy w obrębie krtani lub tchawicy.

W takich przypadkach niezbędne jest usunięcie z jamy ustnej ciał obcych, krwi i wymiocin oraz zapobiec zapadaniu się języka poprzez delikatne odchylenie głowy (o ile nie występuje ryzyko uszkodzenia kręgosłupa).

Urazy w obrębie oczu i twarzoczaszki wymagają szczególnego postępowania. Kluczowe jest szybkie i prawidłowe udzielenie pierwszej pomocy oraz zadbanie o to, by poszkodowany jak najszybciej został objęty specjalistyczną opieką lekarską. Skuteczna pomoc w takich przypadkach wymaga szybkiego działania. Niezbędna jest także wiedza oraz odpowiednie umiejętności. Na szczęście obecnie każdy może je nabyć podczas zajęć takich jak kurs KPP organizowany przez Centrum Ratownictwa.

Zapraszamy do skorzystania z naszej oferty i udziału w szkoleniach. Zdobyte w ich trakcie wiadomości mogą kiedyś pomóc uratować czyjeś zdrowie, a nawet życie.