Wypadki drogowe z udziałem rowerzystów nie należą do rzadkości. Szacuje się, że każdego roku ginie w nich nawet kilkuset kierowców jednośladów. Dzieje się tak nie tylko z powodu ryzykownych zachowań czy niedostatecznych umiejętności. Podczas wypadku na rowerze kierująca nim osoba jest praktycznie pozbawiona jakiejkolwiek ochrony przed urazami. Ryzyko znacznie zwiększa brak obowiązku posiadania kasku. Jakie są podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku takich zdarzeń i co powinna zawierać apteczka rowerzysty?
Najczęstsze urazy wśród rowerzystów
Kontuzje, jakich doznają rowerzyści, dzieli się zazwyczaj na ostre oraz przeciążeniowe. Te ostatnie wynikają przede wszystkim ze zbyt forsownej jazdy bez odpoczynku oraz braku odpowiedniego przygotowania. Obejmują przede wszystkim tendinopatię ścięgna Achillesa, zespół tarcia pasma biodrowo-piszczelowego czy urazy z obrębie kręgosłupa – zwłaszcza lędźwiowego i szyjnego.
Z kolei urazy ostre najczęściej są skutkiem uderzenia lub upadku. Przy wypadku na rowerze pojawia się bezwarunkowy odruch chronienia twarzy i tułowia. W efekcie za najbardziej narażone części ciała należy uznać kończyny górne, rejon obręczy barkowej oraz głowę.
Do urazów ostrych, do których dochodzi na skutek wypadków komunikacyjnych na rowerze, należą:
- otarcia naskórka i rany,
- złamania kończyn górnych (zwłaszcza w obrębie nadgarstka, łokcia i obojczyka),
- zwichnięcie stawu barkowo-obojczykowego,
- urazy głowy.
Aby zapobiegać poważnym skutkom wypadków, rowerzysta powinien zadbać o odpowiednie wyposażenie. Przede wszystkim ważne jest dobranie odpowiedniego roweru do sylwetki i stylu jazdy. Mimo braku takiego obowiązku, podstawą bezpieczeństwa jest również kask. Z kolei osoby uprawiające MTB czy downhill powinny zaopatrzyć się również w specjalne ochraniacze oraz zbroje.
Pierwsza pomoc w wypadkach na rowerze
Przystępując do udzielania pierwszej pomocy przy wypadku na rowerze należy zadbać o zebranie maksymalnej ilości informacji na temat samego zdarzenia. Poszkodowany nie zawsze jest w stanie odpowiedzieć na pytania; wówczas należy zwrócić się do świadków. Warto przy tym sprawdzić, czy na rowerze znajdowało się urządzenie rejestrujące, takie jak kamerka.
Priorytetem jest jednak ochrona zdrowia i życia poszkodowanego. Nawet jeśli jest on przytomny i zapewnia, że wszystko jest w porządku, należy wezwać ratowników medycznych i przystąpić do oceny jego stanu. Z powodu szoku może on bowiem początkowo np. nie odczuwać bólu ani żadnych dolegliwości, nawet mimo poważnych urazów.
Przebieg akcji ratunkowej zależy przede wszystkim od stanu poszkodowanego. Dlatego w pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy oddycha samodzielnie i prawidłowo oraz czy widoczne są jakieś rany i złamania.
Podstawowy algorytm udzielania pierwszej pomocy rowerzyście obejmuje:
- jeśli poszkodowany jest nieprzytomny – sprawdzenie oddechu i udrożnienie dróg oddechowych. Jeśli nie oddycha, należy przystąpić do resuscytacji krążeniowo-oddechowej zgodnie z algorytmem BLS,
- zatamowanie krwotoków,
- zlokalizowanie ewentualnych złamań i ich stabilizacja w celu ochrony przed przeciążeniami,
- stabilizację głowy i kręgosłupa szyjnego, zwłaszcza w przypadku podejrzenia urazu w tej okolicy lub wystąpienia takich objawów jak wymioty, problemy z koncentracją oraz wyraźnym mówieniem (mogą wskazywać na wstrząśnienie mózgu) lub brak czucia i możliwości poruszania kończynami (mogą świadczyć o uszkodzeniu rdzenia kręgowego).
Apteczki pierwszej pomocy dla rowerzystów
Przepisy nie nakładają na rowerzystów obowiązku posiadania apteczki pierwszej pomocy. Warto ją jednak posiadać – dla bezpieczeństwa swojego oraz innych uczestników ruchu drogowego.
Zgodnie z normą DIN 13167 apteczka dla rowerzysty powinna zawierać przede wszystkim:
- plastry,
- opatrunki indywidualne (tzw. gaziki jałowe),
- chustę opatrunkową,
- koc ratunkowy (tj. folię NRC),
- nożyczki,
- rękawiczki lateksowe, winylowe lub nitrylowe,
- instrukcję udzielania pierwszej pomocy oraz spis telefonów ratunkowych.
Warto zadbać również o akcesoria przydatne podczas resuscytacji krążeniowo-oddechowej, takie jak maseczka do sztucznego oddychania.
Co ważne, w apteczce nie powinny znajdować się żadne leki. Możemy w niej umieścić preparaty na własny użytek, jednak w żadnym wypadku nie należy podawać ich innym osobom. Nigdy nie mamy bowiem pewności, czy poszkodowany nie jest na coś uczulony lub czy dany środek nie wchodzi w interakcje z przyjmowanymi przez niego lekami.
Zestawu niezbędnego podczas udzielania rowerzyście pierwszej pomocy w nagłych wypadkach nie trzeba kompletować samodzielnie. Doskonałym rozwiązaniem jest skorzystanie z gotowych produktów, jakimi są specjalne apteczki modułowe. Każdy z modułów stanowi kompletny zestaw akcesoriów potrzebnych do udzielenia pomocy w różnych sytuacjach. Rowerzystom szczególnie polecamy moduł „Drogowa”, zawierający wszystkie powyższe elementy, a także wszystko, co może być potrzebne do stabilizacji złamań i zaopatrywania zranień.
Wypadek z udziałem rowerzysty może zdarzyć się dosłownie wszędzie – zarówno na drodze w mieście, jak i w lesie, na szlaku turystycznym czy w parku. Oznacza to, że wezwane służby mogą mieć problem z szybkim dotarciem na miejsce zdarzenia. Dlatego znajomość zasad udzielania pierwszej pomocy rowerzyście oraz posiadanie odpowiednio wyposażonej apteczki jest czymś, co może naprawdę uratować życie.