Co to jest wywiad SAMPLE?

Wywiad ratowniczy jest czynnością, mającą na celu zebranie najważniejszych informacji o stanie poszkodowanego i ustalenie przyczyn oraz faktów związanych ze zdarzeniem. Wywiad obejmuje zestaw pytań, które należy zadać poszkodowanemu lub świadkowi zdarzenia.

Wywiad nie może opóźniać podjęcia skutecznych działań ratunkowych. Należy zacząć od tego, co najważniejsze, a więc od oceny stanu świadomości poszkodowanego (schemat AVPU), a następnie przejść do oceny funkcji życiowych u osoby nieprzytomnej (schemat ABCD).

Wywiad ratowniczy SAMPLE należy prowadzić w sytuacji, w której poszkodowany jest przytomny, służby ratunkowe zostały wezwane, a poszkodowany został zabezpieczony. Wtedy jest czas na swobodną rozmowę. Ewentualnie gdy ratowników jest więcej, wywiad może być zbierany w trakcie udzielania pierwszej pomocy.

Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny, w pierwszej kolejności należy zadbać o zabezpieczenie podstawowych funkcji życiowych lub resuscytację, a wywiad od świadków zdarzenia można zebrać później. W żadnym wypadku wywiad ratowniczy nie może opóźniać działań mających na celu zabezpieczenie poszkodowanego.

Przeczytaj też: Zasady, o których powinien pamiętać ratownik KPP.

Jak prowadzić wywiad SAMPLE?

Czym jest skrót SAMPLE? To akronim, mający na celu ułatwienie zapamiętania poszczególnych elementów kroków, tak aby osoba udzielająca pierwszej pomocy lub prowadząca czynności ratunkowe nie musiała zastanawiać się, jakie pytania zadać poszkodowanemu. Skrót SAMPLE składa się z: S (Symptomy), A (Alergie), M (Medykamenty), P (Przebyte choroby), L (Lunch), E (Eventy, czyli zdarzenia).

Wywiad SAMPLE należy prowadzić metodycznie, zadając poszkodowanemu zrozumiałe (dla niego!) pytania. Warto notować sobie odpowiedzi, by ich nie zapomnieć i móc je w zwięzłej formie przekazać Zespołowi Ratownictwa Medycznego. Przydatne informacje można zebrać też od osób bliskich i świadków zdarzenia.

Wywiad SAMPLE – krok po kroku. Jak prowadzić:

• S (Symptomy) – pierwszym etapem jest wypytanie poszkodowanego o to, jakie dolegliwości odczuwa, co go boli. Warto spytać również o widoczne nieprawidłowości np. rany. Na tym etapie można też wypytać o rodzaj i nasilenie bólu w skali od 1 do 10, od kiedy boli i o wszystkie inne kwestie, które mogą być istotne w celu ustalenia choroby/skutków urazu.
• A (Alergie) – drugim elementem wywiadu SAMPLE jest wypytanie poszkodowanego o alergie, zwłaszcza na lekarstwa, ale też pokarmy i substancje lotne. Czy poszkodowany miał kontakt z alergenami, czy dolegliwość mogła być spowodowana anafilaksją. Pytania o alergie są ważne z kilku względów, po pierwsze mogą służyć do ustalenia przyczyny, a po drugie zapobiegają podaniu poszkodowanemu leku/substancji, która mogłaby zaszkodzić.
• M (Medykamenty) – pytania o leki mają na celu ustalenie, jakie pacjent przyjmuje leki, czy bierze je regularnie, czy ma przewlekłe choroby wymagające przyjmowania lekarstw; czy zażywał ostatnim czasie jakieś nowe leki, które mogłyby wywołać działania niepożądane.
• P (Przebyte choroby) – w trakcie zbierania wywiadu ratowniczego należy zapytać poszkodowanego (lub jego bliskich) o to, czy ostatnio na coś chorował, czy ma zdiagnozowane przewlekłe choroby, czy w ostatnim czasie przeszedł jakąś operację i był z jakiegoś powodu diagnozowany. Należy poprosić rodzinę poszkodowanego o dostarczenie do szpitala dokumentacji medycznej.
• L (Lunch) – pytanie o ostatni posiłek ma znaczenie pod kątem podawanie niektórych leków, czy prowadzenia zabiegów, dlatego ta informacja będzie istotna przede wszystkim z punktu widzenia ZRM i lekarzy.
• E (Events, czyli co się stało) – wywiad sample należy zakończyć zebraniem informacji od poszkodowanego oraz świadków zdarzenia co do okoliczności, które się wydarzyły przed wystąpieniem objawów. Dzięki temu ratownik zyskuje pełen obraz sytuacji.

Wywiad SAMPLE jest rozbudowany i może zająć trochę czasu. Dlatego też należy go traktować jako istotną, ale nie priorytetową część działań ratunkowych. Po przyjeździe ZRM wszystkie zebrane informacje należy przekazać kierownikowi zespołu. Szczegółowo jak prowadzić wywiad SAMPLE, jakie pytania zadawać i na co zwracać uwagę, tego dowiesz się na kursach KPP organizowanych przez Centrum Ratownictwa.

Bibliografia:

1. Redakcja mp.pl, Poszkodowany. Wywiad i badanie, mp.pl dla pacjenta 25.06.2019 (dostęp: 21.05.2021);
2. Jan Ciećkiewicz, Grzegorz Cebula, Ogólne zasady udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, mp.pl interna, 10.08.2020, (dostęp: 21.05.2021);
3. Wytyczne ERC 2021.