Szkoła to miejsce, w którym dzieci i młodzież spędzają większość swojego dnia. Choć przepisy w zakresie dbałości o bezpieczeństwo uczniów są bardzo restrykcyjne, również tam mogą zdarzyć się nagłe zachorowania czy sytuacje zagrażające zdrowiu. W przypadku, gdy dojdzie do nieprzewidzianego zdarzenia, takiego jak zachorowanie czy wypadek, szybka i właściwa reakcja personelu jest kluczowa dla zdrowia, a nawet życia ucznia. Dlatego nauczyciele i inni pracownicy placówek edukacyjnych powinni być dobrze przygotowani do radzenia sobie z rozmaitymi stanami nagłymi w szkole.
Najczęstsze zagrożenia zdrowotne w szkołach
W środowisku szkolnym każdego dnia mogą wystąpić różne sytuacje stanowiące zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa uczniów. Należą do nich między innymi:
- omdlenia – to stosunkowo częste stany nagłe u dzieci i młodzieży. Ich przyczyny mogą być bardzo różne – od zmęczenia i stresu po odwodnienie czy niski poziom cukru we krwi,
- ataki astmy – alergie i inne schorzenia układu oddechowego to problem dotyczący coraz większej liczby dzieci. Ataki astmy mogą być spowodowane m.in. kontaktem z alergenami, wysiłkiem fizycznym czy stresem. Duszności stanowią poważne zagrożenie zdrowia poszkodowanego – dlatego pracownicy szkoły muszą wiedzieć, jak postępować w takich sytuacjach,
- inne reakcje alergiczne – reakcje alergiczne mogą mieć również postać problemów skórnych lub z układem pokarmowym. Niektóre z nich mogą prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, stanowiącego stan bezpośredniego zagrożenia życia, nagłe zatrzymanie krążenia – choć może się wydawać, że problem ten dotyczy przede wszystkim osób starszych, może zdarzyć się również u dzieci, np. z wadami wrodzonymi serca,
- urazy mechaniczne – zdarzenia takie jak upadki czy uderzenia to powszechne zagrożenia zdrowotne w szkole, zwłaszcza w sytuacjach, w których uczniowie są aktywni fizycznie. W skrajnych przypadkach mogą prowadzić do poważnych obrażeń, takich jak urazy głowy, skręcenia czy złamania kończyn.
Jak powinna wyglądać reakcja nauczycieli i pracowników szkoły?
W przypadku zagrożenia zdrowotnego uczniów kluczowe jest opanowanie dorosłych obecnych na miejscu zdarzenia oraz szybka i prawidłowa reakcja. W wielu przypadkach nauczyciel lub inny pracownik szkoły jest pierwszą osobą, która może zauważyć problem i podjąć czynności ratunkowe.
W pierwszej kolejności należy ocenić sytuację i sprawdzić, czy uczeń jest przytomny, reaguje na bodźce i oddycha. Konieczne jest także upewnienie się, że poszkodowany znajduje się w bezpiecznym miejscu i nie zagraża mu dalsze niebezpieczeństwo.
Kolejne kroki zależą od rodzaju problemu i stanu ucznia. Przykładowo, w przypadku omdlenia należy położyć poszkodowanego na plecach, z nieco uniesionymi nogami. Z kolei przy ataku astmy należy np. pomóc skorzystać uczniowi z inhalatora. Urazy w szkole wymagają szybkiego zaopatrzenia. Natomiast w przypadku nagłego zatrzymania krążenia należy bezzwłocznie przystąpić do wykonywania resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
Istotne jest także szybkie wezwanie pogotowia ratunkowego poprzez kontakt z Centrum Powiadamiania Ratunkowego (nr 112). Pracownik szkoły musi wówczas przekazać dyspozytorowi możliwie dokładne informacje na temat stanu zdrowia ucznia oraz podjętych działań, a także innych potencjalnych zagrożeń zdrowotnych w szkole.
Nie należy również zapominać o wsparciu emocjonalnym. W przypadku dzieci i młodzieży jest ono szczególnie istotne. Uczeń może być w sytuacji kryzysowej wystraszony i zdezorientowany, dlatego należy zachować spokój i mówić do niego spokojnym tonem, wyjaśniając, co się dzieje i że pomoc jest już w drodze.
Wyposażenie punktu pierwszej pomocy w szkole
Podstawowym wyposażeniem punktu pierwszej pomocy w szkole powinna być dobrze zaopatrzona apteczka. Powinna zawierać przede wszystkim:
- podstawowe materiały opatrunkowe – plastry, jałowe bandaże, opaski uciskowe,
- środki do dezynfekcji,
- nożyczki, chusty trójkątne,
- rękawiczki jednorazowe.
Szkolny punkt pierwszej pomocy warto wyposażyć także w automatyczny defibrylator zewnętrzny (AED). To urządzenie, które pozwala przywrócić prawidłowy rytm serca w przypadku nagłego zatrzymania krążenia. Jego istotną zaletą jest intuicyjna obsługa i brak konieczności posiadania zaawansowanej wiedzy medycznej. AED samodzielnie analizuje bowiem rytm serca i podpowiada użytkownikowi, kiedy należy wykonać defibrylację. W sytuacji, w której dojdzie do nagłego zatrzymania akcji serca, AED może okazać się kluczowym narzędziem w uratowaniu życia poszkodowanego.
Przeszkolenie pracowników szkoły w zakresie pierwszej pomocy
Należy pamiętać, że nawet najlepiej wyposażony punkt pierwszej pomocy nie spełni swojej roli, jeśli osoby zajmujące się jego obsługą nie będą wiedziały, co robić. Dlatego tak ważne jest, by wszyscy pracownicy szkoły – nie tylko nauczyciele – byli odpowiednio przeszkoleni w zakresie udzielania pierwszej pomocy przy zagrożeniach zdrowotnych w szkole. Kurs KPP dla nauczycieli i personelu szkolnego powinien obejmować takie zagadnienia jak:
- wykonywanie resuscytacji krążeniowo-oddechowej,
- obsługa automatycznego defibrylatora zewnętrznego AED,
- pierwsza pomoc w przypadku astmy i zaostrzonej reakcji alergicznej,
- postępowanie przy urazach.
Czytaj także: Czy nauczyciele mają obowiązek udzielania pierwszej pomocy?
Nie da się przewidzieć wszystkich stanów zagrożenia zdrowia lub życia, jakie mogą wystąpić w szkole. Dlatego tak ważne jest, by każda placówka edukacyjna posiadała odpowiednio wyposażone punkty pierwszej pomocy. Nie mniej ważne są również regularne szkolenia dla personelu szkolnego, takie jak specjalne kursy Centrum Ratownictwa. Zapewniają one odpowiednie przeszkolenie nauczycieli i innych pracowników szkoły. Pozwala to zyskać pewność, że w razie nagłego zdarzenia będą oni w stanie skutecznie zareagować, chroniąc bezpieczeństwo uczniów.