Głęboka hipotermia może doprowadzić do nagłego zatrzymania krążenia. W tym artykule omówimy zasady postępowania w głębokiej hipotermii i procedury RKO, które nieco różnią się od tych stosowanych w normalnych warunkach. Poznaj zasady prowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej w hipotermii.
Kiedy hipotermia stanowi zagrożenie życia?
O hipotermii mówimy, gdy temperatura głęboka ciała spadnie poniżej 35°C i uruchamiają się procesy, mające na celu ochronić organizm przed dalszą utratą ciepła. Jest to I stopień hipotermii, który jeszcze nie jest groźny dla życia i zdrowia, pod warunkiem, że nie trwa długo i się nie pogłębia. Jeżeli na tym etapie osoba wychłodzona otrzyma stosowną pomoc, wszystko będzie dobrze.
Niestety dalsze przebywanie w niskiej temperaturze będzie powodowało wychładzanie organizmu, gdy temperatura spadnie poniżej 32°C, mogą pojawić się zaburzenia świadomości, a obniżenie temperatury poniżej 28°C jest już bardzo groźny dla życia. Spadająca temperatura głęboka powoduje utratę przytomności i mogą pojawić się zaburzenia rytmu serca, już na tym etapie może dojść do nagłego zatrzymania krążenia, a gdy temperatura głęboka ciała spadnie poniżej 24°C, zatrzymanie krążenia jest już pewne – to ostatni dzwonek, by rozpocząć resuscytację i ogrzewanie poszkodowanego. Więcej na temat tego, czym jest hipotermia i jak działać w sytuacji wychłodzenia, przeczytasz w tym artykule.
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa w hipotermii
Ze względu na ochronne działanie zimna na układ nerwowy i zmniejszenie metabolizmu wskazane jest, by do resuscytacji krążeniowo-oddechowej w hipotermii przystępować nawet po upływie dłuższego czasu od zatrzymania krążenia. Nadal konieczne jest jak najszybsze rozpoczęcie RKO, jednak znane są przypadki udanych resuscytacji nawet po kilkunastu czy kilkudziesięciu minutach od zatrzymania krążenia. Hipotermia jest wskazaniem do przedłużonej resuscytacji i nie należy jej przerywać aż do czasu ogrzania poszkodowanego – zdarzały się sytuacje, gdy kilkugodzinne resuscytacje pacjentów z hipotermią kończyły się sukcesem.
Gdy do zatrzymania krążenia dochodzi w wyniku hipotermii, temperatura głęboka ciała wynosi z reguły poniżej 24°C – prawidłowa ocena oddechu i tętna jest utrudniona, dlatego czas na ocenę czynności życiowych można wydłużyć do 1 minuty. W przypadku stwierdzenia braku oddechu (lub przy braku pewności), należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową w hipotermii na normalnych zasadach, takich jak zakładają algorytmy BLS.
Jeżeli do NZK mogło dojść również w mechanizmie niedotlenienia np. przysypanie lawiną, utonięcie, zaleca się zacząć od 5 oddechów ratowniczych, a następnie rozpocząć RKO w hipotermii w cyklu 30 uciśnięć i 2 oddechy. Wytyczne resuscytacji wskazują, że jeżeli z jakichś powodów osoba udzielająca pomocy nie może lub nie chce wykonywać oddechów zastępczych, nie musi tego robić, same uciski klatki piersiowej będą wystarczające, jednak jeżeli jest taka możliwość, warto to robić, dlatego polecamy zaopatrzyć się w jednorazowe maseczki do sztucznego oddychania, które zapewnią higienę i ochronę.
Ponieważ w hipotermii często dochodzi do zaburzeń akcji serca, zwłaszcza do migotania komór, które jest rytmem do defibrylacji, zaleca się użycie defibrylatora AED, jeżeli tylko jest dostępny. Istnieje duża szansa, że z pomocą defibrylacji, RKO będzie znacznie skuteczniejsza. Należy poprosić któregoś ze świadków o udanie się po defibrylator – jego lokalizację można szybko sprawdzić w aplikacji RATOWNIK.
Hipotermia może zwiększać sztywność klatki piersiowej, dlatego uciski mogą być trudniejsze do wykonania i wymagające włożenia więcej siły. Warto więc zmieniać się co około 2 minuty, jeżeli tylko jest taka możliwość, by zachować wysoką efektywność ucisków klatki piersiowej.
Prowadzenie resuscytacji w hipotermii wymaga też umiejętności modyfikowania postępowania w zależności od sytuacji. Mając do czynienia z poszkodowanym wyciągniętym spod lawiny, z dużym prawdopodobieństwem można podejrzewać uraz kręgosłupa; należy więc utrzymywać unieruchomienie odcinka szyjnego kręgosłupa, a drogi oddechowe udrażniać poprzez wysunięcie żuchwy. Jeżeli natomiast widoczne jest krwawienie, trzeba też zabezpieczyć miejsce urazu, aby podczas RKO nie dochodziło do utraty krwi, co może wywołać hipowolemię.
RKO w hipotermii należy prowadzić aż do czasu przekazania poszkodowanego Zespołowi Ratownictwa Medycznego lub innym służbom ratunkowym. Dla poszerzenia wiedzy polecamy też artykuł na temat działań w ramach kwalifikowanej pierwszej pomocy w hipotermii oraz do udziału w kursach organizowanych przez Centrum ratownictwa.
Bibliografia:
- Wytyczne resuscytacji 2021, pierwsza pomoc 2021 rozdz. 8, prc.krakow.pl
- Wytyczne resuscytacji 2021, Podsumowanie komitetu wykonawczego ERC rozdz. 1, prc.krakow.pl