W sezonie wiosennym i letnim dochodzi do wielu utonięć. Podawane przez policję statystyki wskazują, że w ten sposób ginie nawet kilkaset osób rocznie. Wielu poszkodowanych można jednak uratować, o ile udzieli się im natychmiastowej pierwszej pomocy. Dlatego tak ważna jest znajomość zasad resuscytacji w utonięciach. Jak pomóc tonącej osobie? Czy nad wodą można stosować defibrylator AED?
Jak rozpoznać tonącego?
Równie ważna, co znajomość RKO w utonięciach, jest wiedza o tym, jak tonie człowiek. Wbrew pozorom, wielu poszkodowanych nie krzyczy ani nie wzywa pomocy w wyraźny sposób. Dotyczy to szczególnie osób, które wpadły lub wskoczyły do wody i szybko się nią zachłysnęły. Odruchowe zaciśnięcie dróg oddechowych sprawia, że poszkodowany może nie być w stanie wydobyć głosu. W dodatku może się on wynurzać jedynie na zbyt krótkie chwile, by być w stanie złapać oddech.
Objawami sugerującymi tonięcie są:
- próby odchylenia głowy do tyłu i przewrócenia się na plecy,
- głowa na poziomie wody lub tuż pod nią,
- zamknięte oczy lub przerażony, „pusty” wzrok,
- brak zauważalnego poruszania nogami,
- w przypadku bawiących się w wodzie dzieci – nagła cisza.
Pierwsza pomoc w utonięciach
Podstawą pierwszej pomocy w utonięciach jest zawsze wezwanie pomocy – szczególnie jeśli znajdujemy się w pobliżu poszkodowanego. Świadkowie zdarzenia często szybciej dostrzegają, co się dzieje niż znajdujący się na brzegu ratownik.
Chcąc udzielić pomocy, trzeba pamiętać, by przede wszystkim zadbać o własne bezpieczeństwo. Samodzielne holowanie tonącego oraz wydobycie go z wody wymaga znajomości konkretnych technik i umiejętności pływania na wysokim poziomie. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest bycie po prostu jego głosem – należy krzyczeć i machać rękami, by jak najszybciej sprowadzić pomoc.
Od czego zacząć RKO u topielca?
Gdy poszkodowany zostanie wyciągnięty na brzeg i stwierdzimy, że jest nieprzytomny, należy w pierwszej kolejności sprawdzić, czy samodzielnie oddycha. Jeśli oddech nie jest obecny nawet po udrożnieniu dróg oddechowych, należy przystąpić do resuscytacji. W utonięciach jej zasady odrobinę się różnią od standardowego postępowania.
Ile wdechów u topielca należy wykonać?
RKO w przypadku utonięcia zaczynamy nie od uciśnięć klatki piersiowej, a od wykonania pięciu oddechów ratowniczych. Każdy z nich powinien trwać około 1 sekundę i być na tyle mocny, by spowodować widoczne uniesienie klatki piersiowej.
W niektórych przypadkach wykonanie wdechów może wystarczyć, by przywrócić oddech. Jeśli jednak nie przyniosą efektu, należy ułożyć poszkodowanego na twardym, stabilnym podłożu (nie powinien być to miękki, sypki piasek). Następnie przechodzimy do ucisków oraz oddechów w standardowej sekwencji 30:2. Resuscytacja u topielca powinna być prowadzona aż do przejęcia czynności przez zespół ratownictwa medycznego.
Zdarza się, że z ust poszkodowanego po wykonaniu wdechów będzie wydobywać się bardzo duża ilość piany. Jest to całkowicie normalne zjawisko, spowodowane mieszaniem się powietrza ze znajdującą się w drogach oddechowych wodą. W takiej sytuacji należy po prostu kontynuować RKO u topielca bez żadnych dodatkowych modyfikacji.
AED w utonięciach
Doskonale wiemy, że elektryczność i woda to nie jest dobre połączenie. Dlatego trzeba podkreślić, że stosowanie automatycznego defibrylatora AED w utonięciach jest całkowicie bezpieczne. Jeśli w pobliżu miejsca zdarzenia znajduje się takie urządzenie, należy poprosić innego świadka zdarzenia o jego przyniesienie. Defibrylacja w utonięciach jest równie skuteczna, co w przypadku nagłego zatrzymania krążenia wywołanego innymi czynnikami.
AED w utonięciach może być stosowane wszędzie – zarówno na basenach, jak i na plaży. Trzeba jedynie zadbać o to, by dokładnie osuszyć klatkę piersiową poszkodowanego przed przyklejeniem do niej elektrod. Po ich zainstalowaniu należy postępować zgodnie ze wskazówkami urządzenia.
Do przeprowadzenia skutecznej RKO u topielca potrzebne są dokładnie takie same umiejętności, co w warunkach lądowych. Jedyną modyfikacją jest konieczność wykonania oddechów ratowniczych przed przystąpieniem do ucisków klatki piersiowej. To, co naprawdę potrzebne, to umiejętność zauważenia, że ktoś w pobliżu potrzebuje naszej pomocy oraz opanowanie i pewność własnych umiejętności. Te ostatnie pozwala nabyć kurs pierwszej pomocy BLS+AED organizowany przez Centrum Ratownictwa.
Po jakim czasie pod wodą można uratować człowieka?
W przypadku nagłego zatrzymania krążenia do nieodwracalnych zmian w mózgu może dojść już po kilku minutach. W wodzie sytuacja wygląda nieco inaczej. Jako wartość graniczną przyjmuje się około 30 minut, chociaż opisywano przypadki uratowania osób, które przebywały pod powierzchnią nawet znacznie dłużej. Z całą pewnością do RKO w utonięciach należy przystąpić zawsze, niezależnie od czasu, jaki upłynął od zdarzenia.
Bibliografia:
- dr med. J. Ciećkiewicz, Ratowanie tonącego, Mp.pl, 28.06.2016, dost. 19.03.2023,
- Wytyczne Europejskiej Rady Resuscutacji 2021, praca zbiorowa, s.41-42, dost. 19.03.2023;