Przymus bezpośredni jest jednym z najbardziej wrażliwych i kontrowersyjnych zagadnień w praktyce medycznej, ponieważ dotyka fundamentalnych praw człowieka, takich jak wolność osobista i nienaruszalność godności. Zasady jego stosowania muszą być analizowane w świetle Konstytucji RP, która w art. 30 wskazuje godność jako źródło wolności i praw człowieka, a w art. 43 gwarantuje wolność i nietykalność osobistą, dopuszczając ich ograniczenie wyłącznie na mocy ustawy. W praktyce ratownictwa medycznego narzędziem tym posługuje się personel w sytuacjach określonych przez ustawę o ochronie zdrowia psychicznego, której celem jest ochrona dobra pacjenta. Jednak każde użycie przymusu bezpośredniego musi być ściśle zgodne z prawem, proporcjonalne i uzasadnione wyłącznie stanem zdrowia chorego.